ویسکوزیته = viscosity

viscosity = ویسکوزیته، گرانروی، قوام، مقاومت در برابر جاری شدن

high viscosity at rest = ویسکوزیته بالا در حالت سکون

low-viscosity topical preparation = محصول موضعی با ویسکوزیته پایین

 در داخل غده عرق و مجرای آن همان طور که از اسمش پیداست عرق وجود دارد. یعنی آب. از جنس آب است. ترکیبات آب دوست از این طریق می آید و ترکیبات چربی دوست از داخل فولیکول می آید که داخلش پر از سبوم است. سبوم آن چربی‌ای است که روی سطح پوست قرار می گیرد و پوست را نفوذ ناپذیر می کند. اما اگر که این چربی سیالیتش تغییر بکند، به عبارت علمی تر ویسکوزیته اش (Viscosity) تغییر بکند، مواد ممکن است در داخل پوست بتوانند نفوذ بکنند.

 یک چربی را وقتی شما چربی جامد را در ماهیتابه می ریزید و گرم می کنید چه اتفاقی برای آن می افتد؟ مایع می شود. حال اگر یک چربی را که مقداری سفت است حرارتش بدهید چه اتفاقی می افتد؟ شل تر می شود، روان تر می شود، به اصطلاح علمی ویسکوزیته اش کم تر می شود. تحقیقات نشان داده است که وقتی پوست را ده تا دوازده درجه گرم کنید این مایعی که در داخل فولیکول ها است به آن سبوم می گوییم دو برابر روان تر می شود و بنابراین نفوذ ترکیبات به داخل آن راحت تر می شود.

 صمغ زانتان، هیدروکسی اتیل سلولز و کربومرها از دیگر قوام دهنده های پلیمری قابل استفاده در فرمولاسیون های آرایشی بهداشتی هستند که در این میان کراس پلیمرهای اکریلات بیشترین اثر ویسکوزیته دهندگی را دارند.

 پایداری اکسیداسیونی روغنهای آرایشی مطابق این نمودار فلوراسان از همه روغن ها به جز در دو مورد استثنا پایدارتر است. موارد استثنا عبارتند از روغن کرچک و روغن نارگیل که البته این دو مورد هم به علت بالا بودن ویسکوزیته و چسبناک بودن روغن کرچک و بالابودن نقطه ذوب و حالت گریس مانند روغن نارگیل، زیبایی لازم را برای کاربرد در محصولات آرایشی ندارند.

 کاهش ویسکوزیته فسفولیپیدها می توانند در محصولات آرایشی رنگی (میکاپ ) استفاده شوند. اتصال رنگدانه ها به گروه قطبی فسفولیپیدها منجر به پخش شدنشان در فاز روغنی و جلوگیری از لخته شدنشان می شود. کاهش مطلوب ویسکوزیته فرمولاسیون در اثر استفاده فسفولیپیدها ویژگی ارزنده دیگری است که مثلاً در مرحله ریختن رژلب [در قالب] بسیار مفید است.

disodium cocoamphodiacetate

 سیکلومتیکون چیست؟ گروهی از متیل سیلوکسان ها که ویسکوزیته پایین و فراریت بالا دارند.

 1- حلالیت: صابون C12 اشباع در آب محلولند، صابون های C18 بسیار به آرامی حل می شوند. صابون های C16-C18 غیراشباع در آب محلولند. صابون های پتاسیمی نسبت به انواع سدیمی حلالیت بیشتری دارند (این حالت برای سولفات ها بالعکس است به طوری که انواع پتاسسیمی نامحلول ترند.) نمک های آمین حلالیت بهتری دارند (MEA، DEA، TEA). نمک های TEA (تری اتانول آمین) لوریک اسید و اولئیک اسید نسبت به نوع سدیمی ملایم تر بوده، حلالیتشان بالاتر و کف بهتری دارند اسیدهای چرب روغن تال (ساخته شده با اسیدهای غیراشباع) حلالیت بیشتری در آب داشته و ویسکوزیته کمتری نسبت به انواع حاصل از پیه ایجاد می کنند.

 3- اگر گروه آبگریز، یک زنجیره آلکیلی باشد، بهترین خواص شویندگی در محلول آبکی و در محدوده زنجیره های هیدروکربنی C10-C18 خواهد بود. زنجیره های آلکیلی بدون شاخه باعث افزایش ویسکوزیته و دارای خاصیت تجزیه پذیری زیستی بهتر و حلالیت کمتر نسبت به شوینده هایی هستند که زنجیره آن ها به صورت شاخه دار و یا حاوی حلقه است.

 2- ویسکوزیته سطح: مولکول های شوینده در لایه های چندتایی به یکدیگر می چسبند که این امر می تواند ویسکوزیته ایی متفاوت و زیاد در سطح تماس بین هوا و مایع ایجاد کند. حدس زده می شود برهمکنش بین الکانول آمیدها و انواع آنیونی، توجیهی برای پایداری کف های شوینده های آنیونی و ظاهر متفاوت آن ها باشد.

 3- ویسکوزیته کل: افزودنی های پلیمری به وسیله افزایش ویسکوزیته کل محلول و کاهش سرعت جذب آب، باعث افزایش پایداری کف می شوند.

 این مفهوم نقطه اری شدن را در انواع غیریونی توجیح می کند. افزایش دما اندازۀ مثر سر قطبی را کاهش داده و موجب کاهش حلالیت زنجیره EO می شود. در این حالت P افزایش یافته و موجب ایجاد یک سطح مسطح تر و توده های بزرگتر می شود. همچنین آن ها نامتقارن تر شده و همان طور که انتظار می رود بر روی ویسکوزیته اثر می گذارند. مفاهیم مذکور را می توان برای توجیه ارتباط بین تشکیل میکروامولسیون ها و کشش های سطحی بسیار پایین نیز بسط دارد.

 2- ویسکوزیته اندازه میسل به وسیله عدد تجمع اندازه گیری می شود که این عدد بیانگر تعداد مولکولهای ماده شوینده شرکت کرده در یک میسل است (جدول 101). چندین نکته جالب توجه در این جدول وجود ارد. اول از همه اینکه بر خلاف انوع آنیونی و کاتیونی، شوینده های غیریونی میسل های بسیار بزرگتری تشکیل می دهند. ممکن است تصور کنید خواصی مانند ویسکوزیته یا حلالیت که به اندازه میسل وابسته است، دلیلی بر وجود این میسل های بزرگ شوینده های غیرینی باشد. در عمل نیز همین طور است زیرا شوینده های غیریونی در حل کردن روغن های هیدروکربنی بسیار کارآمد هستند.

 هنگامی که غلظت از این حد افزایش یابد (که بسیاری از شوینده ها نیز در این غلظت های بالا تولید و فروخته می شوند) مثلاً 25 % برای مایعات شوینده فعال و 15 % برای شامپوها، محلول حاصل رفتارهای عجیبی از نظر حلالیت و ویسکوزیته از خود نشان می دهد. علت تغییر شکل میسل ها به دلیل کاهش فضای آزاد برای آن ها است.

 محلول شوینده ها با مسیل های کروی همانند سیالات نیوتونی رفتار می کنند؛ ویسکوزیته آن ها مستقل از درجه برش (shear rate) بوده و تفاوت زیادی با اب ندارند. تغییر نوع میسل از کروی به صفحه ایی یا استوانه ایی باعث افزایش شدید ویسکوزیه و تغییر ماهیت این محلول ها به سیالات غیرنیوتونی می شود، که به درجه برش بستگی دارد. در یک غلظت خاص محلول به حدی ویسکوز شده که به ژل تبدیل می شود. معمولاً مسیل های استوانه ایی در غلظت های متوسط شکل گرفته و بیشترین ویسکوزیته را ایجاد می کنند. در غلظت های بالاتر مسیل های لایه ایی ایجاد شده که مولکول های آب در بین لایه های دولایه ای مولکول های شوینده به دام افتاده اند.

 2- خواص فیزیکی محلول های آبکی: بیشتر شوینده های سولفاتی پدیده ایی که به اثر نمک معروف است را نشان می دهند. افزودن نمک های معدنی (کلرید سدیم، سولفات سدیم) به محلول های رقیق (زیر حدود %30) ویسکوزیته را افزایش می دهد. این در حالی است که افزودن نمک به محلول های غلیظ موجب کاهش ویسکوزیته می شود. هرگونه نمکی که در حین سولفاسیون یا خنثی سازی تولید شود می تواند منجر به تغییرات ویسکوزیته شود. منابع نمک ها عبارتند از: نمک حاصل از فرآیند سولفاسیون به دلیل وجود رطوبت، هیدرولیز اسید قبل و یا در حین فرآیند خنثی سازی و افزودن رنگبر هیپوکلریت توسط تولیدکننده.

 مثال: سدیم لوریل سولفات ها C12H25SO4Na تعریف الکل سولفات ها تنها از الکل های نوع اول خطی که از ترکیبات طبیعی یا به وسیله روش های سنتزی بدست آمده اند، تهیه می شوند. الکل سولفات ها در فرم اسیدی پایدار نبوده، لذا تنها نمک های آن ها به صورت تجاری موجود هستند که متداول ترین نوع، نمک سدیمی آن است. نمک های آمینی بر پایه منو، دی یا تری اتانول آمین و آمونیاک نیز به وسیله بیشتر تولیدکننده ها به بازار عرضه می شود؛ که عموماً اکتیو آن ها بین 30 تا 40 درصد است. محلول های 60-70 درصدی نیز قابل تولید بوده و گاهی توسط تولیدکنندگان تهیه می شوند. الکل سولفات ها امروزه به وسیله عمل سولفاسیون الکل ها با تری اکسید گوگرد تولید می شوند. خواص عمومی 1- حلالیت: نمک های سدیمی متداول C12-C14 (دودسیل) الکل سولفات، در غلظت بیش از %30 ایجاد ژل می کنند. در زیر %30 در دمای نرمال به صورت مایع هستند ولی با افت دما به زیر 25oC به صورت خمیر نرمی در می آیند (نقطه Kraft، فصل 1). نمک های آمینی (DEA, MEA یا TEA) حلالیت بهتری دارند. DEA حلالیت کمتری نسبت به TEA دارد ولی محلولی با ویسکوزیته کمتر تولید می کند. نمک های آمینی در حین انبارش تیره می شوند بخصوص اگر در معرض نور قرار گرفته باشند. نقطه Kraft به توزیع زنجیره های کربنی در الکل مادر بستگی دارد. یک توزیع وسیع زنجیره کربنی موجب ایجاد نقطه Kraft پایین تری (حدود 10oC) شده و باعث روانی محصول در دمای اتاق می شود. محلول های فتی الکل های سولفاته نقاط ابری شدنی زیر دمای اتاق دارند که این حالت بسته به تولیدکنندگان متفاوت است. دلیل اصلی این تفاوت و مغایرت ها مقدار الکترولیت و الکل آزاد باقیمانده محصول می باشد.

 3- ویسکوزیته محلول آبکی: ویسکوزیته محلول در حدود غلظت های %30-40 به سرعت افزایش یافته و به صورت ژله ایی در می آید. ولی در حدود غلظت های %60-70 به یک مایع نسبتاً روان تبدیل شده که مجدداً با افزایش غلظت، ژله ایی می شود. مقادیر حداقل غلظت های مورد نیاز جهت تغییر فرم محلول، متناسب با نوع الکل سولفاته شده مصرفی تغییر می کند، همچنین برخی از ناخالصی ها مانند الکل سولفاته نشده نیز در این مورد مؤثر خواهند بود. این مقدار حداقل، به وسیله دما نیز تحت تأثیر قرار می گیرد. ویسکوزیته محلول های آبکی را با افزودن الکل های زنجیره کوتاه و گلیکول ها می توان کاهش داد در حالی که آلکانول آمیدها (و نمک) به راحتی ویسکوزیته را افزایش می دهند. ویسکوزیته در اثر افزایش الکترولیت افزایش می یابد. مشتق نمک MEA نسبت به TEA به افزایش نمک های معدنی حساستر است (خصوصاً یون کلر). اثر نمک بر روی ویسکوزیته به غلظت الکل های چرب واکنش نداده هم بستگی دارد. برای افزایش گرانروی نمک TEA از آلکانول آمیدها یا کوکوآمیدو پروپیل بتائین استفاده می شود.

 روش های جدید تولید (با SO3) الکل سولفات هایی با محتوای مواد معدنی کم، الکل کم و در نتیجه با نقطه ابری شدن چایین را امکان پذیر کرده است. برای خمیرها و کرم ها ممکن است افزودن الکل یا نمک جهت ایجاد ناپایداری لازم باشد. گاهی از الکل های C14-C18 برای افزایش ویسکوزیته یا کدورت استفاده می شود. نمک تری اتانول آمین به علت حلالیت بهترف محصولات شفافی ایجاد می کند.

 4- رفتار محلول آبکی از نظر ویسکوزیته: بسیار شبیه الکل سولفات ها هستند. در غلظت %30-60 به حالت ژله ایی در می آیند، در حالی که در مقادیر کمتر و یا بیشتر از این محدوده به صورت مایع هستند، بنابراین رقیق کردن یک محلول غلیظ (مثلاً %65) منجر به افزایش شدید ویسکوزیته و ژله ایی شدن محلول می شود. هنگامی که حداقل ویسکوزیته با حداکثر اکتیو مورد نیاز باشد، انتخاب درجات بالاتری از حالت های اتوکسیله ارجح است.

 5- محلول های آبکی ویسکوز و اثر نمک: اتر سولفات ها در برابر افزایش نمک عکس العمل شدیدی از خود نشان می دهند به طوری که افزودن کلرید سدیم به یک محلول رقیق از آن ها موجب افزایش ویسکوزیته می شود. میزان کمی افزایش ویسکوزیته در اتر سولفات های متفاوت فرق دارد و حتی ممکن است در بچهای مختلف یک محصول نیز یکسان نباشد. بیشترین میزان تغییرات ویسکوزیته در اترسولفاتهای دارای اتیلن اکسید کم وجود دارد که از آن جمله می توان به مشتقات نوع 2 مول اتوکسیله این دسته از شوینده ها اشاره کرد. علاوه بر نمک، آلکانول آمیدها، بتائینها، پلی اتیلن گلیکول استرها و آمین اکسیدها نیز موجب افزایش گرانروی اتر سولفات ها می شوند. هرچند خصلت کف کنندگی می تواند تحت تأثیر برخی از این افزودنی ها قرار گیرد. از آن جمله PEG استرها هستند که میزان کف را کاهش می دهند.

 6- کاهش ویسکوزیته محلول آبکی: الکل ها می توانند ویسکوزیته محلول های اترسولفات را کاهش دهند. ایزوپروپانول بسیار مؤثر است ولی می تواند موجب بودار شدن محصول نهایی شود.

 جذب بر روی سطوح است که به مولکول های شوینده، اثراتی همچون کف کنندگی، مرطوب کنندگی، امولسیون کنندگی، پخش کنندگی (دیسپرس کنندگی) ذرات جامد و شویندگی را می دهد و خواص میسل است که خواص محلول و توده ایی مولکول های شوینده نظیر ویسکوزیته و حلالیت را ایجاد می کند.

 واکس مو یکی از محصولات مدل دهنده مو به شمار می آید که ویسکوزیته و قوامی شبیه موم دارد. از این رو به آن واکس (یا همان موم) گفته می شود. این محصول با چسباندن تارهای مو به یکدیگر بافتی طبیعی به آن می بخشد که مدلهای کوتاه و لایه ای شبیه مدل موی کامرون دیاز(Cameron Diaz) و یا مگ راین (Meg Ryan) به یمن برخورداری از این بافت طبیعی از زیبایی خاصی بهره مندند. هر چند بازیگرانی مانند کامرون دیاز مدل مویشان را به فراخور نقشی که بازی می کنند تغییر می دهند راست نگه داشتن موی کوتاه رو به بالا، یکی دیگر ازکاربردهای واکس مو می باشد. با از استفاده از این محصول، ضمن اینکه مو جلای روغنی و قابلیت جابجایی خود را حفظ می کند می تواند در یک جهت خاص تثبیت گردد.

 سورفکتانتهای شامپو در شامپو دو نوع سورفکتانت وجود دارد. سورفکتانت اولیه و ثانویه. سورفکتانت اولیه بیشترین مقدار را در شامپو داشته و مسئول اصلی ایجاد کف و پاک کنندگی است. سورفکتانت های ثانویه مجموعه ای دو یا چندتایی هستند که برای کم نمودن اثر خشن سورفکتانت اولیه یا ایجاد لطافت و تغییر در ماهیت کف به کار می روند. مواد تقویت کننده کف نیز سورفکتانت ثانویه تلقی می شوند. مواد کاندیشن کننده یا مواد حالت دهنده مواد کاندیشن کننده یا مواد حالت دهنده می توانند دارای بار الکتریکی مثبت باشند (یعنی ماهیت کاتیونی داشته باشند) مثال: پلی کواترنیوم 10 مواد کاندیشن کننده یا مواد حالت دهنده می توانند بدون بار مثبت باشند و یا دارای خاصیت پوشانندگی و با ایجاد لایه روی تارهای مو عمل نمایند. مثال: سیلیکون ها و دایمتیکون ها مواد مؤثره یا اکتیوهای شامپو مواد اکتیو می توانند برای هدف هایی خاص در فرمول شامپو استفاده شوند. مواد ضدشوره، مواد ضد ریزش، ضد خارش، ضد موخوره از انواع مواد مؤثره یا اکتیوهای شامپو هستند. انواع عصاره ها، پپتیدها و ویتامین ها جزء این دسته قرار می گیرند. مواد اصلاح کننده شامپو گاهی اوقات فرمول شامپو به دلیل بو یا رنگ نامطلوب نیازمند تغییر است. همچنین گاهی نیاز است اسیدیته و یا ویسکوزیته شامپو اصلاح شود. به همین منظور موادی مثل اسانس ها، رنگ ها، مواد صدفی کننده، اسید سیتریک، اسید لاکتیک و نمک به فرمولاسیون شامپو اضافه می شوند. این مواد را اصلاح کننده یا اصلاح گر می نامند. مواد محافظ یا نگهدارنده هر محصولی آرایشی بهداشتی که حاوی آب است، نیازمند بکارگیری ماده نگهدارنده می باشد. مواد نگهدارنده برای محافظت از شامپو در برابر رشد انواع باکتری، قارچ و مخمر استفاده می شوند. پارابن ها و متیل کلرو ایزو تیازولینون از جمله مواد نگهدارنده رایج مورد استفاده در شامپوها هستند. ویتامینه کردن شامپو به چه معناست؟ برخلاف آنچه تصور می شود، ساقه مو قابلیت جذب مواد تقویت کننده مو و ویتامین ها را ندارد، زیرا تنها منبع تغذیه رسان برای مو، سیستم گردش خون ناحیه پوست سر است که ویتامین ها و سایر مواد مغذی مو را از طریق عروق خونی به ریشه مو می رساند. بنابراین اضافه کردن هر نوع ماده مغذی تحت عنوان ویتامین ها به شامپوها، جذب ساقه مو نمی شود و برای تغذیه مو و تقویت آن باید ویتامین ها و مواد مغذی به صورت خوراکی استفاده شود.

 اکثر شامپوها، کار مشترکی انجام می دهند، به جز برخی از آنها که مصارف خاصی دارند. ویسکوزیته شامپو اغلب با افزودن موادی مثل نمک طعام ایجاد می شود. غلیظ و با قوام کردن شامپو و اضافه کردن رنگ های متنوع و عطر، روش هایی هستند که از نظر روانی تأثیر بسزایی برای جلب مشتری دارند. یک شامپوی خوب باید چه خصوصیاتی داشته باشد؟ یک شامپوی خوب باید در درجه اول پاک کننده خوبی باشد. از رایحه مطلوبی برخوردار بوده به راحتی بین موها پخش شود. کف شامپو نه خیلی زیاد و نه خیلی کم باشد. کف شامپو به سهولت زدوده شود و با آبکشی از روی سر خارج گردد. پس از شامپو کردن روی موی سر احساس خشکی و تیرگی ایجاد ننموده و باعث تحریک پوست سر نشود. شامپوهای گیاهی امروزه همچنین شامپوهایی با عناوین شامپو سیر، سدر و حنا طرفداران زیادی را به خود اختصاص داده است. لازم به ذکر است که در این نوع شامپوها فقط مختصری از عصاره گیاه اضافه شده که هیچ تأثیری در سلامت و ریشه مو ندارد و فقط جنبه تبلیغاتی دارد.

 مهمترین مواد سازنده شامپو عبارتند از: آب، مواد فعال کننده سطحی و مواد افزودنی که عبارتند از مواد تقویت کننده کف، مواد ویسکوزیته دهنده، مواد نرم کننده (کاندیشن کننده)، مواد نگهدارنده (پرزرواتیو) و مواد افزودنی خاص. اجزاء تشکیل دهنده شامپو سورفکتانت یا عامل پاک کننده

 کاربرد: تقریبا همه شامپوهای فیتو و شامپوهای موستلا سورفکتانت های غیر یونی کوکونات فتی اسید دی اتانول آمید این ماده که به اختصار کوکونات نامیده می شود، مایع ویسکوز زردرنگ و از سورفکتانت های غیریونی است. بخش آبگریز این ماده در pH های معمولی فاقد بار الکتریکی است. کوکونات را به عنوان افزایش دهنده کف، ماده غلیظ کننده (ویسکوزیته دهنده)، بهبود دهنده حالت پذیری مو و همچنین برای کاهش میزان تحریکات پوست در شامپوهای سر و بدن استفاده می کنند. پلی سوربات مایع زردرنگی که از مشتقات سوربیتول می باشد. از آنجا که این ماده تقریبا با مول اتیلن اکساید اتوکسیله شده، به آن پلی سوربات می گویند و جزء سورفکتانت های غیریونی است. پلی اتیلن گلایکول دی استئارات سورفکتانت غیریونی، جامد، به شکل دانه های سفیدرنگ که به عنوان قوام دهنده در شامپوها استفاده می شود. این ماده در غلظت های پایین نیز قوام بالایی ایجاد می کند. منظور از قوام دهنده ترکیباتی هستند که ویسکوزیته را بالا می برند. - افزودنی ها: آلکانول آمیدها، آمین اکسیدها، الکترولیت ها، از موادی هستند که به عنوان تقویت کننده و تثبیت کننده کف در فرمولاسیون شامپوها استفاده می شوند. آلکانول آمیدهای اسیدهای چرب و اتیلن گلیکول مونو و دی استئارات معمولا به عنوان عوامل مات کننده یاصدفی کننده در شامپوها به کار می روند.

 افزودنی های شامپو خود به دو دسته تقسیم بندی می شوند. الف- افزودنی های عمومی موادی مانند نگهدارنده ها برای جلوگیری از آلودگی میکروبی، نمک برای افزایش قوام شامپو و اسانس برای خوشبو نمودن شامپو و ا.د.ت.‌آ (EDTA) برای کاهش سختی آب و سیتریک اسید جهت تنظیم پ هاش جزء افزودنی های شامپو به حساب می آیند. اگر به ترکیبات تشکیل دهنده شامپوها دقت کنیم خواهیم دید اجزائی مثل اسیدسیتریک، نمک، ا.د.ت.ا، نگهدارنده، اسانس، رنگ و آب در همه شامپوها مشترک هستند. به همین علت به این نوع افزودنی ها، افزودنی های عمومی گفته می شود. نگهدارنده ها از آنجا که شامپو محیط مناسبی برای رشد میکرو ارگانیسم ها به ویژه باکتری سودوموناس است، در صورت عدم بکارگیری نگهدارنده ها، به مرور زمان فاسد شده و بوی نامطبوع می دهد. مخلوط ایزوتیازولین ها و ترکیبات پارابن به عنوان نگهدارنده در شامپوها استفاده می شود. مهمترین نگهدارنده های شامپو، ایزوتیازولین ها هستند. «متیل کلرو ایزوتیازولین اون» و «متیل تیازولین اون» از مهمترین ترکیباتی هستند که به عنوان نگهدارنده برای از بین بردن میکروارگانیسم ها و جلوگیری از رشد و تکثیر آن ها در شامپوها استفاده می شوند. عوامل کمپلکس دهنده نمک اتیلن دی آمین تترا استیک اسید که به اختصار EDTA نامیده می شود، به شکل گسترده ای به عنوان عامل کیلیت کننده (شلات کننده) یا کمپلکس دهنده در شامپوها استفاده می شود. پلی فسفات ها و مواد فعال سطحی غیریونی نیز در لخته کردن نمک های کلسیم مؤثرند. قوام دهنده الکترولیت ها، رایج ترین ترکیبات قوام دهنده شامپوها هستند. معمولاً برای افزایش ویسکوزیته شامپوها، یا درصد نمک به فرمولاسیون اضافه می کنند. نمک طعام یا کلرید سدیم و همچنین کلرید آمونیوم سبب افزایش ویسکوزیته شامپوها می شود. مشتقات سلولزی مثل کربوکسی متیل سلولز به اختصار CMC نیز برای افزایش شامپوها استفاده می شود. تنظیم کننده pH برای تنظیم pH شامپوها در محدوده تا از مواد تنظیم کننده pH استفاده می شود. اسیدهای آلی مثل اسید سیتریک و اسید لاکتیک برای کاهش pH و بازهای آلی مثل تری اتانول آمین برای افزایش pH به فرمولاسیون شامپو اضافه می شود. اسانس شامپو برای تأمین رایحه دلپذیر شامپوها، بخشی از فرمولاسیون شامپو را به اسانس اختصاص می دهند. میزان مصرف اسانس در شامپوها معمولاً تا درصد است. رنگ برای زیبا کردن ظاهر شامپوها از ترکیبات رنگی در فرمولاسیون شامپو استفاده می شود. ب- افزودنی های اختصاصی پروتئین ها، ویتامین ها، عصاره های گیاهی، عوامل ضدشوره از مهم ترین افزودنی های شامپو هستند. هر نوع شامپو بر حسب اینکه چه ویژگی خاصی برای آن در نظر گرفته می شود، از افزودنی خاصی در ترکیبات آن استفاده می شود. انواع رایج شامپوها عبارتند از: تقویت کننده، ضدشوره، شامپوی موهای رنگ شده، شامپوهای حجم دهنده، شامپوهای کنترل کننده ترشح چربی و شامپو بچه.

 پنتنول و ویتامین ب برخلاف بقیه ویتامین ها به داخل محور مو نفوذ می کنند و برای افزایش استحکام و سلامت مو مفید می باشد. (دقت کنید که از ویتامین برای افزودن خواص نرم کنندگی استفاده شده نه تغذیه و تقویت مو) هرچند پروتوئین موجود در شامپو ها به داخل محور مو نفوذ نمی کنند اما با پوشانیدن سطح مو باعث پرپشت به نظر آمدن و افزایش خاصیت نرم کنندگی می شوند. پروتوئین ابریشم به افزایش درخشندگی مو کمک می کند. دپنتنول دپنتنول یا پرو ویتامین B5 به شکل مایع شفاف، بدون رنگ و غلیظ عرضه شده و در فرمولاسیون شامپوها و محصولات آرایشی بهداشتی به عنوان ماده پیش ساز ویتامین B5 یا اسید پنتوتنیک استفاده می شود. دپنتنول نفوذ نسبتا عمیقی به داخل پوست دارد و رطوبت پوست را تأمین می نماید. گوار هیدروکسی پروپیل تریمونیوم کلراید این ماده که به اختصار گوار نامیده می شود، پودر سفیدرنگ مایل به زرد است و از دسته سورفکتانت های کاتیونی به شمار می آید. این ماده، لایه نازکی روی سطح پوست یا مو تشکیل داده، سورفکتانت های آنیونی به جا مانده از شامپو را خنثی کرده و از پوست و ومو محافظت می کند. گوار به شامپوها، لوسیون ها و محصولات آرایشی ویسکوزیته می دهد و با سایر مواد فعال کننده سطحی سازگار است. گوار نرم کننده پوست و مو می باشد. این ترکیب علاوه بر شامپوها، در کرم های نرم کننده، ژل های موی سر، اسپری های ضد عرق و کرم های ضدآفتاب نیز استفاده می شود. پلی کواترنیوم حالت دهنده کاتیونی به شکل پودر سفیدرنگ که به عنوان نرم کننده در فرمولاسیون شامپوها استفاده می شود. این ترکیب در آب قابل حل بوده و قابلیت ترمیم شکاف های انتهایی مو (split end) را دارد. شانه خوری و شکل گیری مو را افزایش می دهد و با سایر مواد فعال کننده سطحی سازگاری بالایی دارد. روش صحیح شامپو کردن موها

 - تا حد امکان سطح پوست را خشک نگاه دارد. محصولات آرایشی بهداشتی مراقبت از کودکان به سه دسته بزرگ تقسیم بندی می شوند: محصولات پاک کننده، محصولات مراقبت کننده و محصولات محافظت کننده. محصولات پاک کننده مناسب نوزادان کودک را از بدو تولد می توان حمام نمود. البته استحمام روزانه پوست نوزاد توصیه نمی شود. زیرا به خشکی پوست او می انجامد. دو تا سه روز یک بار کافیست. دمای حمام بهتر است بین 36 تا 37 درجه سانتیگراد باشد. شامپوهای مناسب نوزادان، شامپوهایی هستند که موجب تحریک چشم نمی شوند. بهتر است شامپو از ویسکوزیته مناسبی برخوردار باشد تا وارد چشم نشود. برای پاکسازی ناحیه پوشک معمولاً از روغن های معدنی و ترکیبات حاوی آن استفاده می شود. از صابون های حاوی مواد قلیایی برای شست و شوی پوست بدن کودک استفاده نکنید. برای پاکسازی پوست صورت و نواحی تناسلی کودک از پاک کننده های مایع استفاده نمایید.

 از دیدگاه فرآورده های آرایشی بهداشتی، کرم یک امولسیون جامد یا نیمه جامد است که از آب، مواد روغنی، ماده امولسیون کننده و مواد موثر تشکیل شده است. در صورتی که یک امولسیون ویسکوزیته پائینی داشته باشد بطوریکه حالت جاری در آن دیده شود – به آن معنا که تنها تحت تأثیر جاذبه زمین جریان یابد – در این حالت به جای لفظ کرم ، از لوسیون (Lotion) برای آن استفاده می شود. انواع کرم ها کرم های پاک کننده

 3. عبارت Water resistant یا مقاوم در برابر آب روی برچسب محصول باید درج شده باشد. به محصولاتی که 40 تا 80 دقیقه زیر آب اثرشان را از دست ندهند، مقاوم در برابر آب می گویند. توجه داشته باشید که ضدآفتاب ها دیگر نمی توانند عبارت ضد آب را درج کنند. آیا کودکان هم باید کرم ضدآفتاب بزنند؟ البته. اتفاقاً کودکان از بزرگسالان بیشتر مستعد آسیب در برابر آفتاب هستند. آسیب هایی که قبل از هجده سالگی به پوست وارد می آیند، مزمن هستند. در چند سال اول زندگی، بهتر است با پوشانیدن لباس، کودک را در برابر آفتاب، محافظت کنیم. در سنین بالاتر، فرآورده های ضدآفتاب مخصوص کودکان که معمولاً ویسکوزیته کمتر (قوام شل تری) از ضدآفتاب های معمولی دارند استفاده شود. آیا ضدآفتاب در زمستان هم ضرورت دارد؟ بله. حتی در زمستان و در هوای ابری، نیاز به استفاده از فراورده ضدآفتاب می باشد. زیرا پرتوهای فرابنفش خورشید در زمستان هم وجود دارند و از ابرها هم عبور می کنند. البته میزان اشعه مضر خورشید در زمستان، به مراتب کمتر از تابستان است. آیا ضدآفتاب های با SPF خیلی بالا ضرر دارند؟ هرچه SPF یک فراورده ضدآفتاب بالا رود، احتمال بروز حساسیت پوستی بیشتر می شود. از طرفی انسان با خیال اینکه فراورده ضدآفتاب قوی استفاده نموده، با خیال آسوده تری در آفتاب قرار می گیرد و پرتوهای بیشتری دریافت می کند. به همین علت می توان گفت که استفاده از SPF های بالا تا حدودی مضر است. بهتر است استفاده از ضدآفتاب های با SPF بالای 50، با مشورت پزشک انجام شود. آیا ضدآفتابهای کرم پودری باعث لک می شوند؟ یکی از سوالات رایجی که در مورد ضدآفتاب ها پرسیده می شود این است که آیا ضدآفتاب های کرم پودری که حاوی رنگدانه هستند باعث ایجاد لک روی صورت می شوند. یا خیر

•  سمیت (toxicity) ناچیزی دارد از ماده قوام دهنده ای با نام کربوکسی متیل سلولز (CMC) برای تشکیل حالت خمیری استفاده می شود. نکته جالبی که در پروسه ساخت خمیر دندان به چشم می خورد آن است که هر چه آب به مخلوط CMC حل شده در گلسیرین و سوربیتول اضافه می شود ویسکوزیته آن زیادتر می شود تا نهایتاً حالت خمیری تشکیل می شود. مخلوط گرد ( ساینده ، نگهدارنده ، شیرین کننده و فلوراید) قبل از افزودن آب اضافه می شود.

 نکته: تیکسوتروپیک به سیالاتی می گویند که در اثر هم زدن و اختلاط، ویسکوزیته شان برای مدتی کاهش می یابد. مثلا سس گوجه را وقتی هم می زنید برای چند ثانیه ای روان می شود و از بطری اش خارج می شود و سپس بعد از چند ثانیه به حالت ویسکوز اولیه بر می گردد.

 سورفکتانت ها وظیفه سورفکتانت ها چیست؟ سورفکتانت ها عوامل پاک کننده فعالی هستند که سه نقش اصلی اجرا می کنند: نفوذ در پارچه و خیس کردن پارچه سست کردن و رهانیدن چرک ها و آلودگی ها (این ویژگی به فعالیت مکانیکی ماشین لباس شویی کمک می کند) امولسیون کردن ذرات چرک و آلودگی و معلق نگه داشتن آن ها در محیط شستشو   سورفکتانت ها چگونه عمل می کنند؟ در هر مولکول سورفکتانت دو حوزه وجود دارد: یک بخش قطبی یا سر آبدوست و یک بخش غیر قطبی یا چرب یا دم آب گریز. یک اصل اساسی و مهم این است که مواد قطبی با مواد قطبی دیگر بر همکنش خوبی دارند و در مورد مواد غیر قطبی نیز همین طور است.   نفوذ کردن و خیس کردن پارچه آب دارای کشش سطحی بالایی است که این خاصیت از ایجاد موج زیاد در سطح آن جلوگیری می کند (هوا – آب، آب – روغن، آب – جامد). به محض این که سورفکتانت پیوند بین مولکول های آب را می شکند، کشش سطحی آب کاهش می یابد و آب می تواند معوج گردد و تعداد بیشتری از ملکول های سورفکتانت در نزدیکی سطح آب قرار می گیرند. حال آب می تواند در سطوحی که قبلا خیس نشده بوده است مثل پارچه ها نفوذ و نشت کند.   شکل 1: سورفکتانت ها کشش سطحی آب را کاهش می دهند.   جدا سازی و امولسیون کردن چرک و آلودگی به طور معمول آب و روغن با یکدیگر مخلوط نمی شوند. روغن یک ماده غیر قطبی است در حالی که آب قطبی است. با این وجود در حضور مقادیر و غلظت های کافی مولکول های سورفکتانت، روغن می تواند به طور موثری در آب امولسیون شود. بنابراین، بخش قطبی مولکول سورفکتانت جذب آب می شود و بخش غیر قطبی توسط چربی جذب می شود. مولکول های سورفکتانت دور چربی جمع می شوند و وقتی به اندازه کافی زیاد باشند یک میسل (micelle) کروی تشکیل می دهند. بخش های چربی که در میسل قرار می گیرند در آب به خوبی معلق می مانند. فرایند تا زمانی که مقادیر کافی مولکول های سورفکتانت در دسترس هستند تا با باقیمانده های چربی بر همکنش دهند تکرار می شود. شکل دو: عمل پاک کنندگی سورفکتانت ها   مثال ها: سورفکتانت ها هم می توانند مشتقاتی از مواد نفتی، روغن سبزیجات یا چربی های حیوانی باشند و هم ترکیبی از همه این منابع. سه نوع اصلی سورفکتانت وجود دارد که در شوینده های رخت و لباس مورد استفاده قرار می گیرد. سورفکتانت های آنیونی، نانیونی و کاتیونی. سورفکتانت های آنیونی: این سورفکتانت ها دارای سر قطبی با بار منفی هستند. بار منفی سر قطبی معمولا با یون Na+ به تعادل می رسد که در فرایند تولید این عمل انجام می شود. با این وجود سر منفی می تواند با دیگر کاتیون های (ذرات با بار مثبت) موجود در آب مثل کلسیم Ca2+ و منیزیم Mg2+ نیز واکنش دهد و به طور موثری مولکول سورفکتانت ها را غیر فعال نماید. آب سخت حاوی مقادیر بالایی از این کاتیون هاست. سورفکتانت های آنیونی در صنایع تولید پودر شوینده معمول ترین و رایج ترین هستند. آن ها در امولسیون کردن ذرات چربی و خاک، باقیمانده های مواد نرم کننده پارچه بسیار موثر هستند و بسیار کف زا هستند. برخی از مثال های آن ها عبارتند از آلکیل سولفونات های خطی (LAS)، آلکیل بنزن سولفونیک اسید (LABS)، آلکیل آریل سولفونات ها مثل دودسیل بنزن سولفونات (DDBS) و الکل اتر سولفات ها مثل سدیم لوریل اتر سولفات یا تگزاپون (SLES). سورفکتانت ها نانیونی: این سورفکتانت ها سر خنثی دارند و بنابراین در آب سخت توسط ذرات باردار غیر فعال نمی شوند. این مواد در شوینده های با کف اندک به کار می روند. می توانند به همراه سورفکتات های آنیونی بکار روند. برخی از نمونه های آن الکل اتو کسیلات هستند. سورفکتانت های کاتیونی: این سورفکتانت ها دارای سر قطبی با بار مثبت هستند. این ها در گروه عوامل پاک کننده اولیه قرار نمی گیرند، بلکه به عنوان نرم کننده پارچه و همچنین به عنوان عامل ضد باکتری ملایم کاربرد دارند. برخی از این ها عبارتند از ترکیبات آمونیوم چهارگانه بلند زنجیر. معمولا در مواد شوینده مخصوص شستن البسه رایج است که بیش از یک نوع سورفکتانت مورد استفاده قرار گیرد. دلیل این امر تقویت عمل هر سورفکتانت توسط سورفکتانت دیگر است. این عمل موجب می شود قدرت پاک کنندگی نسبت به زمانی که دو سورفکتانت به طور جداگانه عمل می کنند بالاتر رود. با این وجود سورفکتانت های آنیونی و کاتیونی به دلیل داشتن بار مخالف ناسازگار هستند.   بیلدر ها یا سازنده ها وظیفه بیلدر ها چیست؟ بیلدر ها عمل سورفکتانت ها را ارتقا می دهند. برای مثال، انواع مختلف بیلدر ها برای نرم کردن آب مورد استفاده قرار می گیرند و به پخش شدن چرک کمک کرده و اجازه نمی دهند که چرک ها حتی در خارج از محلول شستشو رسوب کنند. باعث قلیاییت محیط شستشو شده که این عمل به از هم پاشیدن و پاک شدن چرکی های پایه روغنی کمک می کند. بیلدر ها چگونه کار می کنند؟ آب به طور طبیعی حاوی یون ها فلزی با بار مثبت (کاتیون) است. غلظت های دو مورد از این کاتیون ها یعنی کلسیم Ca2+ و منیزیم Mg2+ تعیین کننده میزان سختی آب است. Ca2+ و Mg2+ می توانند با سورفکتانت های آنیونی واکنش دهند و باعث شوند عملکرد این سورفکتانت ها کاهش یابد و بر روی پارچه رسوب کنند و یا در درون ماشین لباس شویی رسوب کنند. Ca2+ پاک شدن لکه ها را مختل می کند زیرا با ذرات چرک پیوند داده و آن ها را به سطح پارچه می چسباند. بنابراین آب سخت عمل سورفکتانت را مختل می کند. بیلدر ها با تشکل کمپلکس با Ca2+ و Mg2+ آب را نرم می کنند. (شکل 3 را ببینید)   شکل 3: بیلدر ها با یون های کلسیم و منیزیم آب پیوند می دهند.   مثال ها: سه نوع بیلدر های نرم کننده آب وجود دارد. جداسازی: بیلدر های محلول در آب که کمپلکس های محلولی از Ca2+ و Mg2+ تشکیل می دهند. مشهورترین مثال آن سدیم تری پلی فسفات (STPP)، دیگر فسفات ها مثل تترا سدیم پرو فسفات و تترا پتاسیم پرو فسفات است. برخی مثال های غیر فسفاتی عبارتند از سیترات ها، تادترات ها، سوکسینات ها، گلوکونات ها، پلی کربوکسیلات ها، اتیلن دی آمین، تترا اسیتک اسید یا ادتا (EDTA)، دی اتیلن تری آمین پنتا اسید (DTPA)، هیدروکسی اتیلن دی آمین تری اسیتک اسید (HEDTA) دی هیدروکسی اتیل گلیسین (DEG) و تری اتانول آمین. ته نشین سازی: این نوع بیلدر ها محلول در آب هستند تا زمانی که با یون های Ca2+ و Mg2+ واکنش دهند و در محلول ته نشین شوند. مثال اصلی از این گونه کربنات سدیم است. تبادل یون: این بیلدر ها نامحلول در آب هستند و تولید کمپلکس نا محلول با Ca2+ و Mg2+ می کند. مثال ها شامل زئولیت ها و سدیم دی سیلیکات است.     قلیاها وظیفه قلیا ها چیست؟ قلیاها PH آب محیط شستشو را افزایش می دهند که به شکسته شدن اجزای چربی و روغنی و اسیدی چرک و آلودگی کمک می کند. با این وجود از آنجا که PH بالا می تواند به پارچه آسیب برساند، PH شوینده های لباس به دقت کنترل می شود. عملکرد قلیاها به چه صورت است؟ آب در حالت طبیعی (PH=7) حاوی مولکول های آب است (شکل 4 را ببینید) آب شامل یک اتم اکسیژن است که با دو اتم هیدروژن پیوند تشکیل داده است. با این مقادیر اندکی از مولکول های آب هستند (14-10×1) که به یون های H+ و OH- (ذرات باردار) شکسته می شود. شکل 4: معادله تعادل (واکنش تعادل) تجزیه طبیعی مولکول های آب به یون را توصیف می کنند.   اگر یک ماده به آب اضافه شود به طوری که غلظت یون های H+ افزایش یابد، محلول آبی اسید تر می شود و PH کمتر از 7 می شود. (شکل 5 را ببینید) و اگر ماده ای به آب اضافه شود که باعث شود غلظت OH- افزایش یابد محلول آبی قلیایی تر می شود و PH به بالاتر از 7 افزایش می یابد. قلیاها در مواد شوینده باعث افزایش غلظت یون های OH- می شوند و بنابراین PH محیط شستشو را افزایش می دهند. شکل 5: مقیاس PH     چرک ها و آلودگی ها و سطوح پارچه به طور کلی دارای بار منفی هستند. با یک افزایش یون های منفی در محلول، بار منفی سطح افزایش می یابد و چون بارهای همنام یکدیگر را دفع می کنند، حذف چرک و آلودگی از سطوح ساده تر می شود. مثال ها: سدیم کربنات، سدیم بی کربنات، سدیم سیلیکات، سدیم سیترات، آمونیوم هیدروکسید می تواند برای افزایش PH شوینده ها مورد استفاده قرار گیرد.   عامل ضد ته نشینی (ضد رسوب): این عامل ها چگونه عمل می کنند؟ عامل های ضد ته نشینی از رسوب مجدد چرک ها و آلودگی پارچه ها بر روی سطح پارچه جلوگیری می کند. عوامل ضد ته نشینی چگونه عمل می کنند؟ عوامل ضد ته نشینی بار منفی روی سطح پارچه را افزایش می دهند به طوریکه سطح ذرات چرک را از خود می راند و دافعه ایجاد می کند. زیرا هم چرک و آلودگی و هم سطح پارچه هر دو بار منفی دارند و بارهای همنام یکدیگر را دفع می کنند. (شکل 6 را ببینید) شکل 6: عامل ضد ته نشینی یا ضد ترسیب CMC بر روی پارچه     مثال ها: کربوکسی متیل سلولز (CMC) بر روی پارچه های کتانی موثر است. پلی وینیل پیرولیدن(Polyvinyl pyrrolidone) بر روی پارچه های پشمی و سنتزی اثر بیشتری دارد. پلی اتیلن گلایکول (PEG) و پلی وینیل الکل نیز می توانند به عنوان عوامل ضد ترسیب مورد استفاده قرار گیرند. آنزیم ها: آنزیم ها چگونه عمل می کنند؟ آنزیم ها در مواد شوینده دو نقش اساسی دارند. زدودن و پاک کردن موثر لکه ها مراقبت از رنگ پارچه و خود پارچه چگونگی عملکرد آنزیم ها آنزیم ها مولکول های بزرگ مثل پروتئین ها، کربوهیدارت ها و چربی ها را به بخش های کوچکتر می شکند. این بخش های کوچکتر هم می تواند محلول در آب باشد و هم می تواند از لحاظ سایز و قطبیت با سورفکتانت ها سازگار باشند در محلول معلق شوند. آنزیم ها کاتالیزور هستند. کاتالیزور ها سرعت واکنش شیمیایی را بدون این که در فرایند مصرف شوند افزایش می دهند. بنابراین، تنها مقادیر اندکی از آنزیم نیاز است تا در شوینده های رخت شویی بکار رود زیرا آنزیم ها چندین و چند مرتبه می توانند کار کنند. با این وجود این بدین معنا نیست که همان محلول مواد شوینده می توان دوباره و دوباره برای چندین مرتبه شستشو بکار رود. اگر چه آنزیم ها همچنان فعال باقی می مانند مقادیر دیگر مواد اولیه کلیدی موجود در فرمولاسیون مقادیر چرک و آلودگی را که می تواند به کمک هر ماده اولیه در محلول شستشو معلق بماند را محدود می کند. اکثر آنزیم ها در دمای بالا مثلا در حدود بالای 60 درجه سانتی گراد تخریب می شوند. این آنزیم ها معمولا در آب گرم با دمای بالای 40 درجه سانتی گراد حداکثر تاثیر گذاری را دارند. با این وجود برخی آنزیم ها در آب سرد بهتر عمل می کند. زدودن لکه ها آنزیم های مختلف می توانند انواع مختلف چرک و لکه ها را بشکنند. برخی آنزیم ها لکه های پروتئینی را به ذرات کوچکی به نام لیپید می شکنند (برای مثال خون، محصولات لبنی، تخم مرغ، گوشت، گل و لکه ناشی از چمن) دیگر آنزیم ها کربوهیدرات هایی مانند گوجه، پاستا و برنج را به مولکول های کوچکتر به نام الیگوساکارید ها (oligosaccharides) و مونو ساکاریدها (monosaccharides) می شکند. دیگر آنزیم ها چربی ها (یا لیپیدها) مثل کره و یا روغن را پاک می کند. پس از شکسته شدن لکه ها و چرک ها توسط آنزیم ها مستقل از نوع لکه ها و یا آنزیم، تکه ها و ذرات شکسته شده توسط سورفکتانت ها در محلول معلق می شود. حفاظت از رنگ پارچه و الیاف پارچه برخی از آنزیم ها به گونه ای عمل می کنند که پارچه های کتانی را نرم کنند که این عمل به کمک جدا کردن الیاف سطحی پارچه انجام می شود. یک کتان با سطح نرم و صاف اجازه نمی دهد ذرات چرک به سادگی بر روی الیاف رسوب نماید و به سادگی رها و آزاد بوده و آزادانه حرکت می کنند. آنزیم ها به زدودن کرک و پرز) و ذرات تل پارچه کمک می کند. مثال: رایج ترین آنزیم مورد استفاده پروتئاز است که پروتئین ها را می شکند. پس از آن آمیلاز، نشاسته را که نوعی کربوهیدرات است می شکند و سپس لیپاز که باعث شکستن چربی ها و روغن ها می گردد.     سفید کننده ها و رنگ برهای اکسیژن فعال وظیفه آن ها چیست؟ سفید کننده های اکسیژن فعال به منظور بهبود بخشیدن به میزان سفید شوندگی و درخشان شوندگی پارچه ها لکه ها را از پارچه ها می زدایند. این مواد سفید کننده برای استفاده از پارچه های رنگی و بدون آسیب رساندن به رنگ پارچه ها بسیار مناسب هستند. عملکرد سفید کننده ها به چه صورت است؟ سفید کننده های اکسیژن فعال با اکسیداسیون کردن لکه ها عمل می کند. به این معنا که جز فعال سفید کننده از چرک الکترون می گیرند و نتیجه نهایی به شکل زیر است: جدا کردن و شکستن پیوند های شیمیایی در چرک ها و شکستن آن ها در ادامه سورفکتانت ها ذرات شکسته شده را معلق می کند. تغییر در حالت اکسایش لکه ها و بی رنگ کردن آن ها ماده فعال یک سفید کننده اکسیژنی ماده هیدروژن پراکسید (آب اکسیژنه) می باشد. مثال: سدیم پر کربنات، این ماده معروفترین سفید کننده اکسیژنی است ولی تنها در بالاتر از 60 درجه سانتی گراد فعال است به همین دلیل فعال کننده های سفید کننده در شوینده های طراحی شده در آب سرد اضافه می شوند.     عوامل آنتی میکروبیال عوامل آنتی باکتریال، که به عوامل ضد عفونی کننده و بهداشتی کننده نیز معروف هستند می توانند وابسته به میکروب کشی (کشنده میکرو ارگانیسم ها) و یا وابسته به پایداری میکروب ها (بازدارنده رشد میکروارگانسیم ها) باشند. میکروارگانیسم ها شامل باکتری ها، قارچ ها و ویروس ها می شوند. این عوامل از نقطه نظر بهداشتی پارچه ها را تمیز کرده و از پخش بیماری ها جلوگیری می کند و بوی ناشی از میکروارگانیسم ها را کاهش می دهند. عوامل آنتی باکتریال چگونه عمل می کنند؟ این عوامل می توانند از طرق مختلف عمل کنند. برخی از آن ها با تشکیل دیواره های سلولی میکروبی یا ممبران و غشاهای سلولی اثرات میکروب کشی دارند. برخی از آن ها با مداخله کردن در سنتز پروتئین های میکروبی، نوکلئیک اسیدها یا متابولیت های ضروری اخلال به وجود می اورند. اثرات این مداخله به صورت میکروب کشی و یا پایدار کردن میکروب ها و ثابت نگه داشتن آن ها گردد. مثال ها: کلرید های آمونیوم چهارگانه و الکل ها می توانند به عنوان عوامل ضد میکروب یا آنتی باکتریال مورد استفاده قرار گیرند.     نرم کننده های پارچه نرم کننده های پارچه چگونه عمل می کنند؟ نرم کننده های پارچه ویژگی های زیر را برای پارچه به ارمغان می آورد. نرمی (یا مخملی بودن و کرکی بودن برای حوله ها) کاهش الکتریسیته ساکن (جلوگیری از قفل شدن و چسبیدن پارچه ها به یکدیگر) کاهش پرزها و کرک و موی پارچه (و سادگی در اتو کشی) طریقه عملکرد نرم کننده های پارچه: (نرمی، صافی و کاهش چسبندگی) (شکل 7 را ببینید) نرم کنند های پارچه، سورفکتانت های کاتیونی هستند به این معنی که یک سر آن ها قطبی بوده و دارای بار مثبت است. این سر مثبت به سر منفی سطح پارچه های باردار جذب می شود و در کنار پارچه و الیاف و فیبر ها می پیوندد. هنگامی که سر مثبت به پارچه می پیوندد، دم روغنی از سطح بیرون می زند و احساس نرمی و لطافت و صافی پارچه را به دست انسان منتقل می کند. لایه ای از مولکول ها بر روی سطح می تواند پارچه را به ویژگی های ضد آب بودن مزین کند. شکل 7: مولکول های نرم کننده پارچه بر روی سطح پارچه ردیف می شوند.   بار استاتیک کاهش یافته بار الکتریکی یا بار ایستا وقتی که فیبر های پارچه با یکدیگر بر همکنش دارند تولید می شود، خصوصا هنگامی که البسه خشک هستند. هنگامی که نرم کننده های پارچه بر روی الیاف می نشینند (همانطور که در بالا توضیح داده شد) یک پوشش روان و لغزنده ایجاد می شود که فیبر را قادر می سازد بدون تولید بار الکتریکی بر روی یکدیگر بلغزد. پوشش نرم کننده های پارچه (مولکول های آن) باعث هدایت الکتریسیته می شود و به بار ساکن تولید شده اجازه تخلیه شدن می دهد. مثال ها: سورفکتانت های کاتیونی شامل آمین های بلند زنجیر و ترکیبات آمونیوم چهارگانه بلند – رنجبر می شود.     عطر و رایحه ها عطر و رایحه ها چه عملی انجام می دهند؟ عطرها علاوه بر ایجاد بو و رایحه دلپذیر بوی نامطبوع مواد شیمیایی و همچنین بوی چرک های محیط شستشو را خنثی می کنند. آنها احساس و خلق و خوی مصرف کننده را بهبود بخشیده و عمل شستشو را تبدیل به عملی دلپذیر و خوشایند می کنند. چگونگی عملکرد عطرها و رایحه ها عطرها و رایحه ها مواد شیمیایی هستند که بوی آن ها برای انسان قابل تشخیص است. یعنی انسان شامل صدها گیرنده حس بویایی است که مولکول های بو می تواند با آن ها پیوند دهد. دقیقا مثل کلید در قفل، مولکول های با بوی خاص اگر شکل درستی نیز داشته باشند در گیرنده های خاص جا می گیرند. به این پدیده "شناخت مولکولی" گفته می شود. بنابراین بو به شکل و ساختار مواد شیمیایی وابسته است. مثال ها: عطرهای بسیار متنوعی وجود دارد که در مواد شوینده به کار می رود.     درخشان کننده های نوری درخشان کننده های نوری چه عملی انجام می دهند؟ درخشان کننده های نوری انعکاس نور را از سطح پارچه افزایش می دهند و باعث می شود پارچه ها سفیدتر و درخشان تر به نظر برسند و کمک می کنند پارچه برای مدت طولانی تر نو به نظر برسد. چگونگی عملکرد درخشان کننده های نوری درخشان کننده های نوری ظاهرا رنگ های نامطلوب مثل زردی پارچه که با گذشت زمان به صورت طبیعی رخ می دهد را می پوشاند. درخشان کننده های نوری این عمل را با اراده رنگ های مکمل انجام می دهد. از آنجایی که نور می تواند طول موج های مختلفی داشته باشد و این نور انعکاس می یابد و پخش می شود، رنگ های مختلفی در طبیعت دیده می شود. رنگی که دیده می شود از ترکیب همه طول موج های نور که به نور چشم می رسد حاصل می شود. انسان تنها می تواند بخش کوچکی از همه طول موج های موجود نور را که معروف به طیف مرئی است مشاهده کند. سفید ترکیبی از همه طول موج ها در طیف مرئی است. در پایین طیف مرئی ناحیه فوق بنفش قرار گرفته است. درخشان کننده های نوری به پارچه می چسبند نور ماورا بنفش را جذب می کنند و آن را به صورت نور آبی-بنفش می تابانند (شکل 8) نور آبی وقتی گسیل می شود با نور زرد گسیل شده توسط پارچه برهمکنش کرده و در نهایت یک ظاهر کلی سفید رنگ می دهد.   شکل 8: مولکول های درخشان کننده نوری نور UV را تبدیل می کند و منجر به ظاهر سفید پارچه می شوند. مثال: برخی از گروه های درخشان کننده های نوری شامل آمینوتری آزین ها و کوئوماری ها و استلین ها می شود.     نگهدارنده ها: چه کاری انجام می دهند؟ نگهدارنده ها در حین انبارداری از گندیدن و فساد مواد شوینده جلوگیری می کند. به طور کلی تنها در مایعات شستشو دهنده و پاک کننده مورد نیاز است. چگونگی عملکرد نگهدارنده ها کلیه ترکیبات آلی شوینده ها مثل سورفکتانت ها و آنزیم ها زیست تخریب پذیر هستند. به این معنی که می توانند در محیط توسط باکتری ها شکسته شوند. با این وجود، باکتری ها می تواند در ظروف مواد شوینده، رسوخ کنند و باعث گندیدگی آن ها در حین انبارداری شوند. نگهدارنده های با کشتن باکتری ها از این پدیده جلوگیری می کنند. مثال: گلوتارآلدئید و تترا سدیم اتیلن دی آمین تترا استیک اسید یا ادتا (EDTA) از جمله نگهدارنده ها هستند.     هیدروتروپ ها: وظیفه آن ها چیست؟ هیدروتروپ ها یا حل کننده ها ویژگی های ریزشی شوینده های مایع را به وسیله جلوگیری از تشکیل ژل یا جدا سازی آن ها در ته بطری را حمایت کرده و ثابت نگه می دارد. چگونی عملکرد هیدروتروپ ها هیدروتروپ ها مشابه سورفکتانت هایی که دارای دو سر هستند یک سر قطبی (هیدروتروپ) و سر غیر قطبی (هیدروفوبیک) دارند، هستند. علیرغم این شباهت ها این مواد معمولا کوچکتر و نسبت به مولکول های سورفکتانت کمتر خطی هستند. این مواد تشکیل میسل های سورفکتانت را در بطری منقطع می کند که می تواند باعث ساختار ژلی با ویسکوزیته بالا شود و فازهای نامحلول ایجاد کند. در این راه اضافه کردن هیدروتروپ در شوینده های مایع به یکنواخت ماندن ترکیبات در شوینده مایع و بهبود ویژگی های ریزشی مورد نیاز جهت مصرف آسان کمک می کند. مثال: سولفونات های آروماتیک زنجیر کوتاه مثل زایلین سولفونات، کوفن سولفونات، برخی گلایکول اتر سولفات ها و اوره.     کمک فرایند ها: وظیفه آن ها چیست؟ این مواد ویژگی های فیزیکی شوینده های پارچه را در حین فرایند و انبارداری و مصرف، مصرف کننده بهبود می دهد. چگونگی عملکرد کمک فرایند ها: انواع مختلفی از این مواد وجود دارد: رطوبت گیر ها قادر به پیوند چندین مولکول آب و تولید هیدرات ها هستند. این عمل به طور موثری هر نوع رطوبتی را گیر می اندازد و ایجاد پودرهای خشک و با خاصیت ریزش مناسب می کند. سدیم سولفات مثالی رایج از آن هاست. حلال به انحلال ترکیبات شوینده در شوینده های لباس مایع کمک می کند. برخی از حلال ها که امتزاج پذیر هستند قادر به حل کردن مواد اولیه در آب هستند. این حلال ها ترکیبی یکنواخت در شوینده های مایع ایجاد می کند. الکل ها مثالی از حلال هایی است که اثری اضافی در کاهش نقطه انجماد شوینده های مایع دارد. این ماده از شکستن ویژگی های فیزیکی مواد شوینده که می تواند موجب تشکیل کریستال در انباداری سرد شود جلوگیری می کند. دیگر مثال ها شامل اتانول و پروپانول می شود.     تنظیم کننده های کف: چه عملی انجام می دهند؟ تنظیم کننده های کف از تشکیل کف طی فرایند شستشو جلوگیری می کنند. علی الخصوص در ماشین های لباس شویی که از جلو بارگیری می شوند، انرژی مکانیکی از طریق برخورد دیواره های وان چرخان ایجاد می شود. مقادیر زیاد کف اثر به هم خوردن را خنثی کرده و شستشو اثر لازم را ندارد. تنظیم کننده های کف از تشکیل کف به وسیله پخش سورفکتانت ها در فصل مشترک هوا – آب و تشکیل حباب جلوگیری می کنند و یا باعث می شوند حباب های کف یا سدهای هیدروفوب تشکیل شده در محیط شستشو متلاشی شوند. مثال: تنظیم کننده های کف عموما مولکول های بلند زنجیر روغنی یا هیدروفوب هستند. برخی صابون ها، سیلوکسلن ها و پارافین ها تنظیم کننده های کف بکار می روند.     بازدانده های خوردگی: چه عملی انجام می دهند؟ این مواد از خوردگی سطوح فلزی ماشین لباسشویی در بخش های داخلی آن جلوگیری می کند. این مواد اهمیت چندانی ندارد چون اجزای در معرض ماشین لباس شویی معمولا از استیل ضد زنگ ساخته شده است. وظیفه آنها چیست؟ برای رخداد خوردگی، عوامل زیر برای تولید یک سلول گالوانیک نیاز است: آند (الکترود بار مثبت که از آن الکترون جاری می شود و عمل اکسیداسیون در آن رخ می دهد). کاتد (الکترود بار منفی که الکترون ها به آن جاری می شوند و عمل کاهش در آن رخ می دهد). سیم الکتریکی بین آند و کاتد (مثلا یک قطعه فلز) یک مایع که می تواند بار آند و کاتد را یکدیگر متصل کند (الکترولیت) در ماشین لباس شویی، کاتد و آند سطوح فلزی هستند که بین آن ها اختلاف بار وجود دارد حتی اگر این اختلاف بار لحظه ای باشد، سیم الکتریکی با سطوح فلزی بین این دو ناحیه تامین می شود و الکترولیت مخلوط آب و شوینده است. جریان الکتریسته در این سل موجب خوردگی سطوح فلزی به مرور زمان می شود. بازدارنده های خوردگی با جلوگیری و کاهش نواحی با اختلاف بار و تشکیل لایه ای نازک در آن محل نقش خود را ایفا می کنند. مثال ها: سدیم سیلیکات یک بازدارنده خوردگی رایج است.

 • لورامید: این محصول که به عنوان تقویت‌کننده کف فعال نیز از آن یاد می‌شود، به ‌عنوان تثبیت‌کننده کف و محصولی که باعث ایجاد ویسکوزیته می‌شود، در اغلب مواد شوینده کاربرد دارد. لورامید به ‌صورت طبیعی مایعی چسبناک یا موم جامد شکل است.