سولفوناسیون = sulfonation

sulfonation = سولفاتاسیون

 واکنش سولفات کردن الکل های چرب تری اکسید گوگرد تری اکسید گوگرد SO3 یک عامل الکترون دوست با تمایل واکنشگری شدید است و با هر ماده آلی که یک زوج الکترون داشته باشد واکنش می دهد. سولفاتاسیون با SO3 خالص بسیار سریع و گرمازا است. به همین علت قبل از واکنش، SO3 باید با هوای خشک رقیق شود. مقایسه سولفوناسیون و سولفاتاسیون شباهت: در هر دو فرایند، SO3 با یک ملکول آلی واکنش می دهد. تفاوت ها:

 Organic عبارت است از LAB و یا یک الکل اتوکسیله چرب (etoxylated fatty alcohol) که در خلال فرایند سولفوناسیون به detergent تبدیل می شود. تعدادی از این لوله ها به صورت موازی قرار گرفته به طوری که در مجموع یک راکتور plug را به منظور عمل سولفوناسیون مهیا می کند. تولید تگزاپون طراحی عمده راکتور مربوط به بخش فوقانی آن یعنی قسمت پخش کننده مواد (organic، Air و SO3) است بطوریکه اگر این قسمت نبود مثلاً Air جریان LAB را در ابتدای راکتور به جلو نمی راند، راه عبور مواد در حال ابتدای راکتور بسته می شد. پس ملاحظه می شود علاوه بر سینتیک و شیمر که در قسمت طراحی قطر و طول مناسب برای قسمت داخلی راکتور لازم است طراحی راکتور شامل طراحی مکانیکی و عملیاتی واحد هم می شود. دو راکتور مشابه به صورت موازی جریان organic را که می تواند lAB یا AE باشد سولفونه می کند. خروجی راکتورها که از دو لوله شیشه ای به منظور دیدن محصول خروجی عبور می کند، حاوی هوای معلق هستند که همراه گاز SO3 وارد شده است، این دو جریان توسط پمپ به یکدیگر join شده و وارد یک تانک همزن دار با دور پایین (60rpm) می شود. در این قسمت بقیه واکنش های SO3 با organic ?? نجام می شود و مثلاً درجه تبدیل از 96% به 99% می رسد. در ضمن هوای وارد شده اضافی گرفته می شود. در حالتی که محصول AES باشد باید فوراً به مرحله خنثی سازی برود، جریان NaOH و یا TEA از تانک ذخیره وارد جریان AES می شود و توسط پمپهایی با شکل بخصوص Mix شده خنثی سازی صورت می گیرد. در طی این عمل خمیر تگزاپون (کیمیاپون) با ویسکوزیته بالا و غلظت 70 درصد با فشار پمپ ساخته شده به جلو رانده می شود. تگزاپول تولید شده می تواند بسته بندی شود و یا به مرحله رقیق سازی برود. تگزاپون قبل از فرستاده شدن به مراحل بعدی باید توسط vacuum هواگیری شود. رقیق سازی تگزاپون: از آنجا که تگزاپون رفتار pseudo-plastic از خود نشان می دهد یعنی منحنی µ بر حسب غلظت در آن به صورت زیر تغییر می کند، اگر به صورت نامناسب رقیق شود در غلظت 50% تشکیل ژل خواهد داد طوری که پره همزن نخواهد چرخید گیر خواهد کرد. لذا شرایط عملیاتی بخصوصی باید مدنظر قرار گیرد:

 4- flow تگزاپون باید به صورتی باشد که یک دفعه زیاد نشود تا غلظت در محدوده 35 تا 60 درصد رود. باید کم کم اضافه شود تا به حوالی 27 درصد برسیم. چرا تگزاپون رقیق سازی می شود؟ از آنجا که تگزاپون برای به کارگیری در شامپو باید به آب زده شود اگر در مرحله اضافه کردن تما مواد با هم زده شود، مشکلاتی از قبیل تشکیل ژل و .... بوجود خواهد آمد. لذا باید قسمتی از آب مورد نظر در خود واحد سولفوناسیون به تگزاپون زده شود. حساسیت فرایند سولفوناسیون: برای به دست آوردن اسید سولفونیپک با خواص مطلوب و تگزاپون با کیفیت بالا باید شرایط عملکرد دقیق باشد. اولاً: LAB خوراک باید از نوع سبک باشد (C10 – C13) زیرا در صورت استفاده از LAB سنگین (C11 – C14) رنگ اسید به دست آمده تیره خواهد شد .

 محصولات جانبی در خلال فرایند سولفوناسیون درراکتور امکان دارد محصولات ناخواسته ای تولید شود.

 واکنش سولفوناسیون آلکیل بنزن خطی فرایند سولفوناسیون

 3- هوای لازم برای راکتور سولفوناسیون برای جلوگیری از گرفتگی ابتدای راکتور

 در سولفوناسیون دو جا از بخار (Steam) استفاده می شود:

 2- الکل های غیراشباع، که در آن ها عمل سولفوناسیون می تواند بر روی باند غیراشباع نیز اتفاق بیفتد.