دی اکسان = dioxane

dioxane = دی اکسان

 ممکن است این ها به هم دیگر بچسبند ماده ای ایجاد کنند به اسم دی اکسان (Dioxane) که آن دی اکسان خودش تحریک کننده و سرطان زاست. پس تا جایی که می توانید از شوینده هایی استفاده کنید که ماده سدیم لورت سولفات (Sodium laureth sulfate) یا ماده سدیم لوریل سولفات داخلش کم تر استفاده شده است.

  برخی از سورفکتانت ها مثل سدیم لوریل اتر سولفات که اصطلاح تجاری آن تگزاپون است، در ترکیب بسیاری از محصولات پاک کننده آرایشی بهداشتی مثل شامپوها و لوسیون ها استفاده می شود. در طی فرآیند تولید سدیم لوریل اتر سولفات، فرآیندی به نام اتوکسیله شدن وجود دارد که در واقع فرآیند افزودن اتیلن اکساید به اسید چرب است. محصول جانبی این واکنش ماده ای ناخواسته به نام دی اکسان است که به صورت ناخالصی در مواد اولیه آرایشی بهداشتی باقی می ماند.

 1و4- دی اکسان را معمولا به اختصار دی اکسان می نامند زیرا سایر ایزومرهای آن نایاب است. اوایل سال خبر مرجوع شدن شامپوهایی که از ایران به قطر صادر شده بود، از خبرگزاری های رسمی کشور منتشر شد. در آن خبر آمده بود که به علت وجود ماده سمی دی اکسان در شامپوهای ایرانی، کشور قطر واردات این شامپوها را ممنوع کرده و محموله های ارسالی را مرجوع نموده است.

 بسیاری از ایرانی ها با شنیدن این خبرها نگران شدند و دیدگاه های تاثیر برانگیزی درج نمودند. مگر خون قطری ها از ما رنگین تر است؟ این که چرا مصرف شامپوهای الوده برای ما ایرانی ها رواست ولی برای آن ها روا نیست؟ این موضوع باعث شد که خبرگزاری ها مسؤولین را فرا خوانده و با آنها در خصوص خطر دی اکسان در شامپوها مصاحبه کردند. از آنجا که اطلاعات زیادی در مورد دی اکسان در دسترس نیست، مسؤولین نیز جواب های مبهمی می دادند و به ذکر این توضیح که دی اکسان از محصولات جانبی ایجاد شده در مرحله تولید مواد اولیه شامپو است و این که در حال حاضر امکان انجام آزمایش تعیین مقدار دی اکسان در محصول نهایی که همان شامپو باشد وجود ندارد، بسنده می کردند.

 آبان ماه سال بود که یکی از شرکتهای واردکننده محصولات آرایشی بهداشتی در خصوص مشکل دی اکسان از من درخواست مشاوره نمود. مشکل اینجا بود که شرکت تولیدکننده، میزان دی اکسان را در شامپوها اعلام نکرده بود و وزارت بهداشت نیز از ورود آن محموله که توسط یکی از معتبرترین شرکتهای فرانسوی تولید شده بود ممانعت می کرد.

 راه حل ارائه شده آن بود که با شرکت تولیدکننده مکاتبه نموده و از آنها خواستم برگ آنالیز سورفکتانت های اتوکسیله (همه آنهایی که به eth ختم می شوند مثل myreth ، oleth ، laureth ، ceteareth و همچنین پلی اتیلن گلایکول) را ارسال کنند. همچنین از آنها خواسته شد نامه ای در سربرگ شرکت صادر کنند و در آن گواهی کنند که میزان دی اکسان در محصولات تولیدی از ppm بیشتر نیست.

 حد مجاز دی اکسان در شامپو مطابق استاندارد ایران این عدد را از استاندارد ملی مربوط به شامپو تحت شماره حد مجاز دی اکسان در شامپوها استخراج شد. از آن پس روی گواهی های بهداشت سالانه نیز عبارت زیر درج گردید: If traces of dioxane are found, they conform to the standard of European Union (Cosmetic Directive 76/768/EEC and amendments) البته بعد از یکی دو سال مشخص شد مسئله دی اکسان آن قدرها هم نگران کننده نبوده و مقدار آن در شامپوها در حدی نیست که به کسی آسیب چندانی وارد کند و به این ترتیب حساسیت ها کم شد و امروزه خطر دی اکسان به ندرت خبرساز می شود.

 اندازه گیری دی اکسان روش تعیین مقدار دی اکسان در سال 94 توسط مرکز آزمایشگاه های مرجع سازمان غذا و دارو با همکاری آزمایشگاه سپید که یکی از آزمایشگاه های همکار سازمان غذا و دارو است، ارائه گردید و این روش در کارگاه آموزشی جایگاه کارایی و ایمنی فرآورده های آرایشی بهداشتی که توسط مرکز تحقیقات فرآورده های آرایشی و بهداشتی برگزار شد، به صورت تئوری و عملی آموزش داده شد.

 ب- الکل اتوکسیله ها: ترکیبات سولفاته نشده ایی که در حین فرآیند سولفاسیون (خصوصاً در روش هایی که هدف جلوگیری از ایجاد 1 و 4 دی اکسان باشد) در محصول باقی می مانند.

 مقدار 1 و 4 – دی اکسان به شرایط مرحله سولفاسیون بستگی دارد، سولفاسیون بیش از حد موجب افزایش مقدار آن می شود. مقدار اتیلن اکسید در مولکول نیز یک فاکتور مهم بوده به طوری که EO های زیاد (بیش از 4 مول) می توانند حاوی مقدار قابل توجهی از این ترکیب باشند. مقادیر بالا به وسیله تقطیر با بخار قابل کاهش دادن است.