غدد عرق = sweat glands

sweat glands = غدد عرق

 همان طور که می بینید در سطح پوست یک روزنه هایی وجود دارد، یک مجراهای کوچکی وجود دارد. یکی از این مجراها مجرایی است که به غدد عرق وصل می شود. یکی دیگر از این مجراها آن مجراهایی است که در واقع دهانه فولیکول (Follicle) ما است. فولیکول فرورفتگی است که در داخل آن مو تشکیل می شود، رشد می کند و از پوست سر بیرون می آورد. به این فولیکول غده هایی از جنس غده های چربی وصل است که به آن غده سباسه (Sebaceous gland) می گوییم و چربیی تولید می کند به نام سبوم (Sebum). سبوم می آید داخل این حفره را پر می کند و از آن خارج می شود. حال یک ترکیبی را وقتی که می خواهیم وارد پوست بکنیم علاوه بر این که روش عبور از سلول یا عبور از بین سلول ها را داریم، ما روش نفوذ از منافذ را هم داریم.

 ساختار پوست را می بینید. منافذ پوست گفتیم یک دسته اش وصل می شود به غدد چربی، یک دسته اش وصل می شود به غدد عرق. آن دسته ای که به غدد عرق وصل می شود کار نداریم. آن دسته ای که به غده چربی وصل می شود نامش فولیکول است. داخلش چیست؟ چربی سبوم. چربی سبوم می خواهد خارج بشود. چه کار باید بکنیم؟ ژل دزن روی پوست می آید.

  آپوکرین نوعی از غدد عرق می باشد که به صورت کویل در محل تقاطع درم و چربی های زیر پوست قرار گرفته است. ترشحات غدد آپوکرینی به داخل فولیکول مو می ریزد. غدد آپوکرینی تنها در نواحی مشخصی از بدن انسان وجود دارند. زیر بغل ها و بخش های خارجی آلت تناسلی از جمله نواحی پوست هستند که حاوی غدد آپوکرینی می باشند.

  غدد عرق اکرینی دسته بزرگی از انواع غدد عرق در انسان است که تقریباً در همه جای بدن وجود دارد اما کف دست ها و کف پاها تراکم بیشتری دارد. ترشحات این غدد بی بو و شفاف بوده و عمدتاً از آب و نمک تشکیل شده اند. بخش زیادی از نمک توسط مجرای پوست جذب می شود. ترشحات این غدد نقش مهمی در تنظیم دمای بدن دارند. ترشحات غدد اکرینی، استریل، رقیق و حاوی سدیم کلراید است. گلوکز، پیرووات، لاکتات، سایتوکین ها، ایمونو گلوبین ها از دیگر ترکیبات تشکیل دهنده ترشحات غدد اکرینی می باشند.

  پوست، تمام قسمت های بدن را پوشانده و از عوامل آسیب رسان بیرونی در برابر آسیب و کاهش رطوبت محافظت می کند. مو، ناخن، غدد عرق و غدد چربی از ضمائم پوست هستند. مساحت پوست یک انسان بالغ حدود متر مربع است. ضخامت پوست، با سن، جنسیت و بسته به عضو بدن متغیر است. معمولاً پوست آقایان از پوست خانم ها ضخیم تر است. در خانم ها ضخامت چربی زیر پوست بیشتر است. پوست پلک، نازک ترین و پوست کف پا، ضخیم ترین بخش های پوست بدن هستند. لایه های پوست شکل زیر مقطعی از پوست را نشان می دهد. همانطور که می بینید، پوست مثل یک صفحه کاغذ، تخت نیست. بلکه ساختاری لایه لایه دارد. پوست دارای یک لایه رویی به نام اپیدرم، یک لایه درونی به نام درم است. در زیر درم نیز یک لایه زیرین به نام هیپودرم قرار گرفته که بخشی از پوست محسوب نمی شود.

 غدد عرق پوست حاوی غدد مخصوصیست که در سرتاسر بدن منتشر شده و وظیفه آن ها ترشح عرق است. حدود 2 تا 5 میلیون غده عرق در پوست وجود دارد. در لب ها و گوش، غده عرق وجود ندارد. برعکس، در کف دست و کف پا تعداد غدد عرق زیاد است. بعد از تولد، غده عرق جدیدی توسط بدن ساخته نمی شود. یک انسان می تواند با فعالیت زیاد در یک شبانه روز تا 12 لیتر عرق کند. pH عرق بین 4.5 تا 7 است. دو نوع غده عرق وجود دارد: •  غدد عرق معمولی که ترشحات آن رقیق است (غدد اکرینی).

  ضد عرق چیست؟ فرآورده های ضدعرق، به محصولاتی گفته می شود که مانع از خروج عرق به سطح پوست می گردند. به عبارت دیگر، آنتی پرسپیرانت ها یا ضد عرق ها دسته از محصولات آرایشی بهداشتی هستند که به صورت موضعی روی پوست زیربغل مالیده می شوند تا خیسی ایجاد شده در اثر ترشحات غدد اکرینی را کم کنند. ؛ ترکیبات موجود در این محصولات با واکنش با عرق در غدد تعریق، ژل موقتی ایجاد می‌کنند که مسیر خروج عرق را مسدود کرده و مانع ترشح آن به سطح پوست می‌شود. تعریق تعریق فرآیندی حیاتی است که توسط اعصاب سمپاتیک کنترل می‌شود و نقشی اساسی در تنظیم دمای بدن، به‌ویژه در گرما یا هنگام فعالیت شدید دارد؛ این پدیده علاوه‌بر خنک‌سازی بدن، در دفع برخی مواد زاید نیز مؤثر است. ناحیه زیربغل به‌دلیل تجمع غدد عرق آپوکرین، رطوبت بالا و محدود بودن جریان هوا، محیطی مناسب برای رشد باکتری‌ها و ایجاد بوی ناخوشایند فراهم می‌کند؛ بنابراین، آگاهی از سازوکار تعریق و انتخاب محصولات مناسب برای کنترل آن در حفظ بهداشت و احساس تازگی روزانه اهمیت زیادی دارد.

 هر فرد دارای چند میلیون غده عرق در سراسر سطح پوست است که وظیفه اصلی آن‌ها حفظ تعادل دمای بدن است. به‌طور میانگین، حدود ۲۵ هزار غده عرق می‌توانند در هر ساعت حدود ۱۲ گرم عرق تولید کنند. دو نوع غده عرق در پوست وجود دارد: غدد اکرین (Eccrine) و غدد آپوکرین (Apocrine). غدد اکرین در تمام بدن پراکنده‌اند و مسئول تعریق برای تنظیم دما هستند؛ ترشحات آن‌ها شفاف و بی‌بو بوده و رطوبت زیربغل معمولاً ناشی از فعالیت همین غدد است. محصولات ضدعرق (آنتی‌پرسپیرانت‌ها) با مسدودکردن موقت مجاری این غدد، میزان تعریق را کاهش می‌دهند. در مقابل، غدد آپوکرین در فولیکول‌های مو، به‌ویژه در نواحی مانند زیربغل و کشاله ران، قرار دارند. ترشحات این غدد چرب‌تر بوده و در تماس با باکتری‌های سطح پوست تجزیه می‌شوند، که نتیجه آن ایجاد بوی بدن است. ضدعرق ها دقیقا چه کار می کنند؟ ترشحات عرق در حالت طبیعی بی‌بو هستند، اما وقتی در محیط مرطوب پوست باقی می‌مانند، ترکیبات آن‌ها (مانند اسیدهای چرب و پروتئین‌ها) تحت‌تأثیر فعالیت میکروارگانیسم‌هایی چون باکتری‌ها و مخمرها تجزیه می‌شوند و بوی نامطلوب ایجاد می‌کنند. استفاده از مواد ضدمیکروبی مانند ترکیبات نقره، زینک ریسینولئات یا اسانس‌های گیاهی ضدباکتری (نظیر مریم‌گلی و درخت چای) راهی مؤثر برای مهار رشد این میکروارگانیسم‌ها و جلوگیری از ایجاد بو است. روش دیگر برای کنترل بو، کاهش تعریق از طریق مواد مؤثر در محصولات آنتی‌پرسپیرانت است که با انسداد موقت مجاری غدد اکرین، رطوبت محیط رشد باکتری‌ها را کم می‌کند. آیا ضد عرق یک محصول آرایشی بهداشتی است؟ تعریق یکی از فرآیندهای حیاتی بدن برای تنظیم دما و دفع مواد زاید است، اما محصولات ضدعرق (Antiperspirant) با تغییر موقت عملکرد این سیستم، میزان تعریق را کاهش می‌دهند. با وجود این اثر فیزیولوژیکی، در آمریکا و بسیاری از کشورها، ضدعرق‌ها در گروه محصولات آرایشی-بهداشتی بدون نسخه (OTC) طبقه‌بندی می‌شوند، زیرا تأثیر آن‌ها موقتی و در محدوده ایمن است. این محصولات معمولاً حاوی ترکیباتی مانند آلومینیوم کلروهیدرات یا آلومینیوم زیرکونیوم هستند که با ایجاد ژل در مجاری غدد عرق، ترشحات را حدود ۲۰ تا ۵۰ درصد کاهش می‌دهند.

 🔹 نکته علمی: استفاده از کمپلکس‌های ZAG باعث ایجاد ذرات با اندازه مناسب‌تر و انحلال کنترل‌شده‌تر در سطح پوست می‌شود، که هم اثر ضدتعریق را طولانی‌تر می‌سازد و هم خطر انسداد بیش‌ازحد مجاری غدد عرق را کاهش می‌دهد. Aluminum Zirconium Chlorohydrate-Glycine Complexes (AZG or ZAG) ترکیبات آلومینیوم که در آنتی پرسپیرانت ها استفاده می شود دقیقا چیست؟ ترکیبات آلومینیوم مورد استفاده در آنتی‌پرسپیرانت‌ها معمولاً شامل:

 تفاوت دئودورانت ها و آنتی پرسپیرانت ها دئودورانت ها به محصولات آرایشی بهداشتی خوشبوکننده بدن گفته می شود و آنتی پرسپیرانت نامی است که به محصولات آرایشی بهداشتی ضدعرق اطلاق می شود. فراورده های ضد عرق از طریق مسدود کردن غدد عرق توسط ترکیبات آلومینیم (مثل آلومینیم کلروهیدرات و قویتر از آن آلومینیم – زیرکونیم کلروهیدرات ) یعنی همان مکانیزمی که باعث کنترل جوهر دهی خودکارمی شود مانع از تولید عرق شده و بدین وسیله منجر به ایجاد پوستی خشک و بی بو می شوند. اما دئودورانت ها یا محصولات آرایشی بهداشتی خوشبوکننده با از بین بردن باکتری های عرق و همچنین پوشاندن بوی بد بدن با مواد خوشبوکننده با بوی بد عرق مبارزه می کنند.