مواد اولیه سازنده شامپو | ترکیبات شامپو

مهمترین مواد سازنده شامپو عبارتند از: آب، مواد فعال کننده سطحی و مواد افزودنی که عبارتند از مواد تقویت کننده کف، مواد ویسکوزیته دهنده، مواد نرم کننده (کاندیشن کننده)، مواد نگهدارنده (پرزرواتیو) و مواد افزودنی خاص.

اجزاء تشکیل دهنده شامپو

سورفکتانت یا عامل پاک کننده
تقویت کننده کف
حالت دهنده موی سر
مواد مؤثره یا اکتیو
مواد اصلاح کننده بو، رنگ، ویسکوزیته
مواد محافظ یا نگهدارنده

شامپو از سه قسمت عمده تشکیل شده است:

۱- آب

اگر به فهرست ترکیبات تشکیل دهنده شامپوها نگاه کنیم، معمولا آب را در صدر این فهرست می بینیم. این به آن معنی است که آب بخش عمده وزن شامپو را تشکیل می دهد. در ساخت شامپوها از آب به عنوان حلال استفاده می شود. شامپوها محصولات ویژه حمام، صابون ها و امولسیون ها همگی حاوی آب هستند. به همین علت کیفیت آب مصرفی که برای ساخت یک محصول آرایشی بهداشتی استفاده می شود، حائز اهمیت است. معمولاً ۷۰ درصد از فرمولاسیون شامپو را آب تشکیل می دهد. آب به کار رفته در شامپوها از نوع آب املاح زدایی شده یا دمینرالیزه است.

۲- مواد فعال سطحی یا سورفکتانت

جزء اصلی یک شامپو مواد فعال کننده سطحی آن است. موادفعال کننده سطح به طورکلی به چهار دسته آنیونی، کاتیونی، آمفوتری و غیر یونی تقسیم بندی می شوند. در شامپو معمولا ترکیبی از موادفعال آنیونی (مانند سدیم لارت سولفات)، مواد آمفوتری (مانند بتائین ها) و مواد غیریونی (مانند کوکونات فتی اسید دی اتانول آمید) به عنوان مواد فعال کننده سطحی یا جزء اصلی استفاده می شود.
در مورد سورفکتانت های شامپو بیشتر بدانیم. سورفکتانت ها یا مواد فعال کننده سطح که پاک کننده اصلی شامپوها هستند، دارای یک سر قطبی و یک بخش غیرقطبی می باشند. بخش غیرقطبی مولکول سورفکتانت قابل حل در روغن و بخش قطبی آن، قابل حل در آب است. وقتی که شامپو را استفاده می کنیم، بخش غیرقطبی به سمت مواد چربی و چرک موها قرار گرفته و بخش قطبی در درون آب قرار می گیرد و پس از تشکیل ساختاری به نام مایسل، چرک را از سطح مو جدا می کند. موادی که برای ساخت سورفکتانت های شامپو مورد استفاده قرار می گیرند، اسیدهای چرب برگرفته از روغن پالم هستند. نمونه ای از این مواد، سدیم لوریل اتر سولفات است.

سورفکتانت های آنیونی

آلکیل سولفات ها و آلکیل اتر سولفات ها، معروفترین مواد فعال کننده سطحی آنیونی هستند. نمک سدیم، آمونیوم و تری اتانول آمین این ترکیبات بیشترین کاربرد را در شامپو دارد. این ترکیبات معمولاً به صورت مخلوط در شامپوها استفاده می شوند.

سدیم لوریل اتر سولفات

سدیم لارت سولفات یا همان سدیم لوریل اتر سولفات با نام تجاری تگزاپون، خمیر نیمه شفاف سفید یا زردرنگی است که بوی ملایم داشته و از سورفکتانت های آنیونی محسوب می شود. الکل چرب به دست آمده از روغن پالم، با اکسید اتیلن ترکیب شده و الکل چرب اتوکسیلر را تشکیل می دهد. متعاقبا عمل سولفاته کردن (سولفاسیون) ترکیب حاصله را به SLES تبدیل می کند. سدیم لوریل اتر سولفات صدفی در اثر افزودن مواد صدفی کننده مانند اتیلن گلایکول مونو استئارات و اتیلن گلایکول ای استئارات به سدیم لوریل اتر سولفات، تگزاپون صدفی به دست می آید. این ماده که ظاهری صدفی مانند دارد، در شامپوهای سر و بدن و مایعات دستشویی کاربرد دارد.

دی سدیم لارت سولفوسوکسینات

این ماده که به اختصار سولفوسوکسینات نامیده می شود، یک ماده فعال کننده سطحی از نوع آنیونی بوده و علاوه بر پاک کنندگی بالا، بسیار ملایم است. سولفوسوکسینات کف خوبی تشکیل می دهد، سازگاری بالایی با پوست دارد، با سورفکتانت های آنیونی، غیریونی و آمفوتری سازگار است.

سورفکتانت های آمفوتری

برای ایمن سازی و افزایش ملایمت شامپوها، سورفکتانت های آنیونی را در ترکیب با سورفکتانت های آمفوتری در فرمولاسیون شامپو استفاده می کنند. بتائین های زنجیره بلند و مشتقات ایمیدازولین از مهمترین مواد فعال کننده سطحی آمفوتری می باشند.

کوکامیدو پروپیل بتائین

بتائین مایع شفاف زردرنگ ایست که جزء سورفکتانت های آمفوتری به شمار می آید. بتائین از ملایم ترین مواد شوینده و پاک کننده است. تقریبا در همه شامپوهای خارجی و ایرانی می توان ترکیب بتائین را پیدا نمود. بتائین تحریکات پوستی ناشی از تماس با سدیم لوریل اتر سولفات را کاهش داده، الکتریسیته ساکن موها را خنثی نموده و علاوه بر پاک کنندگی و کف کنندگی، از ملایمت بالایی برخوردار است.

سورفکتانت های غیر یونی

کوکونات فتی اسید دی اتانول آمید

این ماده که به اختصار کوکونات نامیده می شود، مایع ویسکوز زردرنگ و از سورفکتانت های غیریونی است. بخش آبگریز این ماده در pH های معمولی فاقد بار الکتریکی است. کوکونات را به عنوان افزایش دهنده کف، ماده غلیظ کننده (ویسکوزیته دهنده)، بهبود دهنده حالت پذیری مو و همچنین برای کاهش میزان تحریکات پوست در شامپوهای سر و بدن استفاده می کنند.

پلی سوربات ۲۰

مایع زردرنگی که از مشتقات سوربیتول می باشد. از آنجا که این ماده تقریبا با ۲۰ مول اتیلن اکساید اتوکسیله شده، به آن پلی سوربات ۲۰ می گویند و جزء سورفکتانت های غیریونی است.

پلی اتیلن گلایکول ۱۵۰ دی استئارات

سورفکتانت غیریونی، جامد، به شکل دانه های سفیدرنگ که به عنوان قوام دهنده در شامپوها استفاده می شود. این ماده در غلظت های پایین نیز قوام بالایی ایجاد می کند. منظور از قوام دهنده ترکیباتی هستند که ویسکوزیته را بالا می برند.

۳- افزودنی ها:

آلکانول آمیدها، آمین اکسیدها، الکترولیت ها، از موادی هستند که به عنوان تقویت کننده و تثبیت کننده کف در فرمولاسیون شامپوها استفاده می شوند. آلکانول آمیدهای اسیدهای چرب و اتیلن گلیکول مونو و دی استئارات معمولا به عنوان عوامل مات کننده یاصدفی کننده در شامپوها به کار می روند.
افزودنی های شامپو خود به دو دسته تقسیم بندی می شوند.

الف- افزودنی های عمومی

موادی مانند نگهدارنده ها برای جلوگیری از آلودگی میکروبی، نمک برای افزایش قوام شامپو و اسانس برای خوشبو نمودن شامپو و ا.د.ت.‌آ (EDTA) برای کاهش سختی آب و سیتریک اسید جهت تنظیم پ هاش جزء افزودنی های شامپو به حساب می آیند. اگر به ترکیبات تشکیل دهنده شامپوها دقت کنیم خواهیم دید اجزائی مثل اسیدسیتریک، نمک، ا.د.ت.ا، نگهدارنده، اسانس، رنگ و آب در همه شامپوها مشترک هستند. به همین علت به این نوع افزودنی ها، افزودنی های عمومی گفته می شود.

نگهدارنده ها

از آنجا که شامپو محیط مناسبی برای رشد میکرو ارگانیسم ها به ویژه باکتری سودوموناس است، در صورت عدم بکارگیری نگهدارنده ها، به مرور زمان فاسد شده و بوی نامطبوع می دهد. مخلوط ایزوتیازولین ها و ترکیبات پارابن به عنوان نگهدارنده در شامپوها استفاده می شود. مهمترین نگهدارنده های شامپو، ایزوتیازولین ها هستند. «متیل کلرو ایزوتیازولین اون» و «متیل تیازولین اون» از مهمترین ترکیباتی هستند که به عنوان نگهدارنده برای از بین بردن میکروارگانیسم ها و جلوگیری از رشد و تکثیر آن ها در شامپوها استفاده می شوند.

عوامل کمپلکس دهنده

نمک اتیلن دی آمین تترا استیک اسید که به اختصار EDTA نامیده می شود، به شکل گسترده ای به عنوان عامل کیلیت کننده (شلات کننده) یا کمپلکس دهنده در شامپوها استفاده می شود. پلی فسفات ها و مواد فعال سطحی غیریونی نیز در لخته کردن نمک های کلسیم مؤثرند.

قوام دهنده

الکترولیت ها، رایج ترین ترکیبات قوام دهنده شامپوها هستند. معمولاً برای افزایش ویسکوزیته شامپوها، ۱یا ۲درصد نمک به فرمولاسیون اضافه می کنند. نمک طعام یا کلرید سدیم و همچنین کلرید آمونیوم سبب افزایش ویسکوزیته شامپوها می شود. مشتقات سلولزی مثل کربوکسی متیل سلولز به اختصار CMC نیز برای افزایش شامپوها استفاده می شود.

تنظیم کننده pH

برای تنظیم pH شامپوها در محدوده ۵تا ۷از مواد تنظیم کننده pH استفاده می شود. اسیدهای آلی مثل اسید سیتریک و اسید لاکتیک برای کاهش pH و بازهای آلی مثل تری اتانول آمین برای افزایش pH به فرمولاسیون شامپو اضافه می شود.

اسانس شامپو

برای تأمین رایحه دلپذیر شامپوها، بخشی از فرمولاسیون شامپو را به اسانس اختصاص می دهند. میزان مصرف اسانس در شامپوها معمولاً ۰/۵تا ۱درصد است. رنگ برای زیبا کردن ظاهر شامپوها از ترکیبات رنگی در فرمولاسیون شامپو استفاده می شود.

ب- افزودنی های اختصاصی

پروتئین ها، ویتامین ها، عصاره های گیاهی، عوامل ضدشوره از مهم ترین افزودنی های شامپو هستند. هر نوع شامپو بر حسب اینکه چه ویژگی خاصی برای آن در نظر گرفته می شود، از افزودنی خاصی در ترکیبات آن استفاده می شود. انواع رایج شامپوها عبارتند از: تقویت کننده، ضدشوره، شامپوی موهای رنگ شده، شامپوهای حجم دهنده، شامپوهای کنترل کننده ترشح چربی و شامپو بچه.
در فرمولاسیون شامپوهای نوین مواد ویژه ای برای خلق اثربخشی خاص به شامپو اضافه می گردند تا شامپو علاوه بر شویندگی بتواند ویژگی های زیبایی مورد انتظار را نیز برآورده نماید. در انتخاب شامپوی مناسب، دقت به مواد فعال کننده سطح و همچنین افزودنی های اختصاصی بسیار مهم است.
پروتئین تخم مرغ با مو پیوند ایجاد نمی کند بنابراین استفاده از آن در شامپو فقط یک مانور تبلیغاتی (Gimmick) است. مواد مرطوب کننده‏، موی شما را هیدراته می کند درست همان اثری که بر روی پوست هم دارد.
پنتنول و ویتامین ب۵ برخلاف بقیه ویتامین ها به داخل محور مو نفوذ می کنند و برای افزایش استحکام و سلامت مو مفید می باشد. (دقت کنید که از ویتامین برای افزودن خواص نرم کنندگی استفاده شده نه تغذیه و تقویت مو) هرچند پروتوئین موجود در شامپو ها به داخل محور مو نفوذ نمی کنند اما با پوشانیدن سطح مو باعث پرپشت به نظر آمدن و افزایش خاصیت نرم کنندگی می شوند. پروتوئین ابریشم به افزایش درخشندگی مو کمک می کند.

دپنتنول

دپنتنول یا پرو ویتامین B5 به شکل مایع شفاف، بدون رنگ و غلیظ عرضه شده و در فرمولاسیون شامپوها و محصولات آرایشی بهداشتی به عنوان ماده پیش ساز ویتامین B5 یا اسید پنتوتنیک استفاده می شود. دپنتنول نفوذ نسبتا عمیقی به داخل پوست دارد و رطوبت پوست را تأمین می نماید. گوار هیدروکسی پروپیل تریمونیوم کلراید این ماده که به اختصار گوار نامیده می شود، پودر سفیدرنگ مایل به زرد است و از دسته سورفکتانت های کاتیونی به شمار می آید. این ماده، لایه نازکی روی سطح پوست یا مو تشکیل داده، سورفکتانت های آنیونی به جا مانده از شامپو را خنثی کرده و از پوست و ومو محافظت می کند. گوار به شامپوها، لوسیون ها و محصولات آرایشی ویسکوزیته می دهد و با سایر مواد فعال کننده سطحی سازگار است. گوار نرم کننده پوست و مو می باشد. این ترکیب علاوه بر شامپوها، در کرم های نرم کننده، ژل های موی سر، اسپری های ضد عرق و کرم های ضدآفتاب نیز استفاده می شود.

پلی کواترنیوم ۱۰

حالت دهنده کاتیونی به شکل پودر سفیدرنگ که به عنوان نرم کننده در فرمولاسیون شامپوها استفاده می شود. این ترکیب در آب قابل حل بوده و قابلیت ترمیم شکاف های انتهایی مو (split end) را دارد. شانه خوری و شکل گیری مو را افزایش می دهد و با سایر مواد فعال کننده سطحی سازگاری بالایی دارد.

1- پودر = Powder پودر 
پودری

Powder puff = وسیله ای نرم برای پودرزنی

SILK POWDER = پودر ابریشم

loose powder = پودرهای نرم

Powder Brush = برس پودر 

Broken powder = پودر خرد شده 

eyeshadow powder = پودر سایه چشم

powder foundation = فنداسیون های پودری آرایش

light beige powder = پودر بژ رنگ سبک 

Decolorizing powder = پودر دکلره

Free flowing powder = پودري كه آزادانه جاري مي شود

White fluffy powder = پودر نرم سفيد

Micro granulated powder = پودر میکروگرانوله، پودر گرانول شده، دانه دانه شده با اندازه های ریز

powdery makeup products = مواد آرایشی پودری

pressed powder products = محصولات پودری فشرده

Add water to clay powder = آب را به پودر خاک رس اضافه کنید

ACACIA CATECHU BARK POWDER = پودر تنه درخت اقاقیا

JUGLANS REGIA SHELL POWDER = پوسته گردو

PIMENTA OFFICINALIS FRUIT POWDER = فلفل دلمه ای

CINNAMOMUM ZEYLANICUM BARK POWDER = سینا-مون

2- لوریل = Lauryl لوریل
منظور اسیدی شدن پوست در اثر مواجهه با آلاینده ها است
lauryl alcohol = لوریل الکل، الکل چرب با شاخه آلکیل 12 کربنه

Lauryl sulfate = لوریل سولفات

sodium lauryl sulfate = سدیم لوریل سولفات 

Laureth = lauryl ether = لورت = لوریل اتر

Sodium lauryl sulphate = سديم لوريل سولفات

3- ژل ها = Gels

4- آنیونی = Anionic آنیونی، دارای بار الکتریکی منفی

5- بتائین = Betaine بتائین، کوکامیدو پروپیل بتائین سورفکتانت آمفوتری رایج در شامپوها که برای افزایش کف و قوام و همچنین افزایش ملایمت شامپو استفاده می شود. 

coco betaine = کوکو بتائین

cocamidopropyl betaine = کوکامیدو پروپیل بتائین، سورفکتانت آمفوتری

6- لوسیون = Lotion لوسیون
لوسیون ها

lotion 2 = لوسیون

Body lotion = لوسیون بدن

lotion-like = لوسیون مانند

tanning lotion = لوسیون برنزه کننده

unscented lotion = لوسیون بدون بو که قبل از مصرف عطر و ادکلن استفاده می شود

Oil-control lotion = لوسیون کنترل چربی 

moisturizing lotion = لوسیون مرطوب کننده

Or lotions that help rebalance the pH = لوسیون هایی که به متعادل کردن پ هاش کمک می کنند

Most lotions are oil-in-water emulsions = اغلب لوسیون ها امولسیون روغن در آب هستند

lotions that contain smaller amounts of emollients = لوسیون هایی که حاوی امولینت کمتری هستند

first sunless tanning lotion was introduced in 1960 = اولین لوسیون برنزه کننده بدون آفتاب در سال 1960 معرفی شد

Cleansing milks are non-foaming lotions designed to cleanse dry and sensitive skin types = شیرپاک کن ها یا شیرهای کلنزر لوسیون های غیر کف زا هستند که برای تمیز کردن پوست خشک و حساس طراحی شده اند

7- سازنده = Manufacturer سازنده

8- دلپذیر = Mellow دلپذیر

MELLOW, A fragrance that gives a balanced, smooth and rich impression. = ملو: عطری كه رایحه نرم، متعادل و غنی دارد.

9- ملایمت = Mildness ملایمت

10- موستلا = Mustela موستلا

mustela dermopediatrics = موستلا درموپدیاتریکس

11- ویسکوز = Viscose ویسکوز، با قوام

12- افزودنی = Additive ماده افزودنی، ماده ای که به محصول اضافه می شود. 
مثلاً زین کلیر از تکنولوژی انقلابی index match استفاده می کند.

13- آمونیوم = Ammonium آمونیوم

14- آمفوتری = Amphoteric آمفوتری، آمفوتریک

15- کاتیونی = Cationic کاتیونیک، کاتیونی
ماده‌ای که توانایی آسیب رسانی به ژنوم یا اختلال در فرایندهای متابولیکی سلول را دارد.
cationic peptide = پپتید کاتیونی

aluminum salts and cationic ingredients = نمک های آلومینیوم و ترکیبات کاتیونی 

16- شویندگی = Detergency پاک کنندگی، دترجنسی
محصول آرایشی که معمولا در انتهای فرایند اصلاح برای تثبیت آرایش مو استفاده می شود
Detergency mechanism = مکانیسم شویندگی

17- دپنتنول = D-Panthenol دپنتنول، پیش ساز ویتامین ب 5

dexpanthenol = pantothenol = D-panthenol = Provitamin B5 = دکسپانتنول = پانتوتنول = دپانتنول = پرو ویتامین ب5 = پیش ویتامین ب5

18- استحکام = Firmness استحکام

elasticity and firmness = کشسانی و سفتی پوست

enhancement of firmness = افزایش استحکام 

19- سختی آب = Hardness Of Water

20- سر قطبی = Polar Head سر قطبی 

21- پیش ساز = Precursor پیش ساز
به شرایطی مثل دمای خیلی زیاد یا دمای خیلی کم، pH خیلی بالا یا pH خیلی کم، شرایط حدی می گویند.
dye precursors = ماده پیش ساز رنگ 

dye precursors2 = مواد پیش ساز رنگ

protein precursor = پیش ساز پروتئینی

AMBERGRIS, Lumps of oxidized fatty compounds, whose precursors were secreted and expelled by the Sperm Whale. Ambergris is commonly referred to as “amber” in perfumery. = آمبرگریس، توده‌هایی از تركیبات چرب اكسید شده كه پیش­سازهای آن توسط نهنگ عنبر ترشح شده و از بدن او خارج شده است. آمبرگریس را در عطرسازی به اختصار عنبر می‌گویند.

22- تگزاپون = Texapon تگزاپون، نام تجاری سدیم لوریل اثر سولفات

23- شامپوها = Shampoos شامپوها
مثلا رزورسینول در فرمولاسیون رنگ موبه عنوان کوپلر استفاده می شود.
selenium shampoos = شامپوهای سلنیوم

shampoos, shampoo = شامپو، شامپوها 

selenium shampoos, Shampoos containing selenium sulfide such as Head & Shoulders. Selenium sulfide is a key ingredient in dandruff shampoos; it treats seborrheic dermatitis, dandruff and tinea versicolor. = شامپوهای حاوی سلنیوم سولفید مثل برخی شامپوهای هد اندر شولد؛ سولفید سلنیوم یکی از ترکیبات کلیدی در شامپوهای ضدشوره است و سبوره درماتیت را نیز درمان می کند

24- تبلیغاتی = Advertising تبلیغی، تبلیغاتی
محصول آرایشی رنگی که روی لب ها مالیده می شود

25- درخشندگی = Brightness درخشندگی

26- اتوکسیله = Ethoxylated اتوکسیله، ترکیبی به آن مولکول اتیلن اکساید اضافه شده. 

27- غیر یونی = None Ionic غیر یونی

28- سوربیتول = Sorbitol سوربیتول
سوربیتول

29- نمک طعام = Table Salt نمک طعام

30- صابون ها = Soaps صابون ها

Cold cream soaps = صابون های حاوی کلدکرم 

antimicrobial soaps = صابون های آنتی میکروبی

مطلب فوق را در شبکه های اجتماعی زیر با دوستانتان به اشتراک بگذارید