رفع موهاي زائد با ليزر
ملانين پوست به خصوص ملانين U (يوملانين كه رنگدانه قهوه اي و مشكي است ) انرژي ليزر را در طيف 600 تا 1200 نانومتر جذب مي كند. فئوملانين جذب ضعيفي در اين طيف نوري دارد. انرژي ساطع شده به پوست (انرژي ليزر) پس از برخورد به ملانين تبديل به گرما مي شود و گرماي ايجاد شده باعث تخريب و از بين رفتن فوليكول مو مي گردد. پوست اطراف فوليكول مو اگر روشن باشد كمترين جذب انرژي ليزر را دارد و در نتيجه آسيبي نمي بيند.
Lasers = Light Amplification by Stimulated Emission of Radiation
شاخص هاي ليزر
براي اينكه از ليزر در رفع يا كاهش موهاي زائد بهترين نتيجه را بگيريم بايد بتوانيم شاخص هاي ليزر را به درستي تعيين كنيم. شاخص هاي ليزر عبارتند از:
• طول موج wavelength
• جريان (فلوئنس) fluence (J/cm2)
• پهناي پالس pulse width (ns)
• فركانس (تعداد شات در ثانيه) frequency (Hz)
• قطر دسته پرتو spot size
طول موج
هر چه طول موج بزرگتر، نفوذ عمقي تر است و اپيدرم كمتر آسيب مي بيند. براي پوست هاي تيره از طول موج بالا استفاده كنيد.
• يادآوري: در ليزر موهاي زائد بايد از طول موج هاي 600 تا 1200 استفاده كرد زيرا طول موج كمتر از 600 به پوست آسيب مي رساند (آسيب اپيدرم)
جریان یا فلوئنس
جريان: مقدار انرژي كه به پوست وارد مي شود. اگر رنگدانه هاي هدف در پوست كمتر باشد از جريان بالا (قدرت بالا) استفاده مي كنيم. براي موهاي خشن، تيره و پررنگ از جريان پايين استفاده مي شود. براي موهاي ظريف و نازك جريان بالا باشد.
پهناي پالس
براي موهاي ضخيم و تيره كه رنگدانه هاي هدف بيشتر است پهناي پالس بلند استفاده مي شود. براي موهاي ظريف و نازك پهناي پالس پايين استفاده كنيد.
مدت زماني كه دسته پرتو در تماس پوست قرار مي گيرد را طول پهناي پالس مي گويند.
قطر دسته پرتو يا قطر شات
هرچه قطر دسته پرتو بزرگتر باشد نفوذ پوستي عميق تر و جذب آن بيشتر است. اگر قطر دسته پرتو بزرگ باشد جذب كمتر، نفوذ پوستي سطحي تر و مدت زمان درمان طولاني تر خواهد بود.
قطر دسته پرتوي بزرگتر يعني در هر پالس يا هر شات، مساحت بيشتري از پوست تحت تأثير قرار مي گيرد و طول مدت درمان كاهش مي يابد. نفوذ هم بيشتر است. براي پوست هاي تيره، قطر دسته پرتو بزرگتر باشد.
فركانس: تعداد شات در ثانيه
هر چه فركانس بالاتر باشد طول مدت درمان كاهش مي يابد.
سرعت تكرار: سرعت ساطع شدن پالس هاي ليزر در واحد زمان
انواع ليزرها
1- ليزر روبي يا قرمز
اولين دستگاهي كه براي كاهش موهاي زائد بكار رفت داراي طول موج 694 نانومتر است از آنجا كه طول موج پاييني دارد و اپيدرم را بيشتر آسيب مي زند ديگر زياد رايج نيست.
2- ليزر دايود
داراي طول موج 810 است از آنجا كه طول موج بلندتري دارد نفوذ آن در پوست بيشتر است براي تيپ هاي 1 تا 5 مناسب است
3- ليزر الكس يا الكساندرايت
الكس داراي طول موج 755 است براي تيپ 1 تا 3 مناسب است. براي 4 و 5 كمتر استفاده مي شود بيشتر براي 1 و 2 استفاده مي شود
4- ليزر دياگ
داراي طول موج 1046 نانومتر نفوذ عميق و آسيب كمتر به اپيدرم مي زند. براي پوست تيره مناسبتر است. جذب آن توسط ملانين نسبتاً ضعيف است و براي كاهش موهاي زائد قدرت كمتري دارد
• ليزر مونوكروميك است، تك طول موج است، پراكنده نمي شود و مسير مستقيم را طي مي كند.
• نور پلي كروماتيك چند طول موج دارد
5- ليزر آي پي ال
آي پي ال در واقع ليزر نيست ولي از آنجا كه عملكردش شبيه ليزر است به آن ليزر مي گويند در اصل براي درمان تلانژكتازي ساخته شده بود ولي به مرور براي موهاي زائد هم طرفدار پيدا كرد مناسب تيپ هاي 1 تا 4 . براي تيپ 5 مهارت مي خواهد. طيف امواج نوري آن وسيع است (500 تا 1200 نانومتر) ولي براي موهاي زائد معمولاً 600 تا 800 را استفاده مي كنند بااستفاده از فيلتر مي توان طول موج را انتخاب كرده و بقيه طول موج ها را حذف نمود.
نور intense pulsed light (IPL) چند رنگ است (پلي كروماتيك و غيرهمگرا است) از اصول فتوترموليز انتخابي نور ليزر برخوردار است به همين علت جزو ليزر به حساب مي آيد براي درمان هاي مختلف هندپيس ها و فيلترهاي قابل تعويض دارد.
نكته: روبي، الكس، دايود و ان دياگ در بطن طول موج هاي آي پي ال قرار دارند.
انواع فيلترهاي آي پي ال:
515، 550، 570 ، 590،615، 645،690، 755
اين فيلترها پايين فيلتركن هستند. يعني امواج كمتر از خود را فيلتر مي كنند.
كاربردهاي آي پي ال
1- ضايعات عروقي
2- ضايعات پيگمانته
3- جوان سازي پوست
4- درمان آكنه
5- رفع موهاي زائد
براي درمان هاي موارد 1 تا 4، درمان كمكي بوده ولي براي مورد 5 (رفع موهاي زائد) فوق العاده موثر است.
• در پوست هاي روشن نور ليزر از اپيدرم به راحتي عبور كرده و به فوليكول مو مي رسد زيرا اپيدرم ملانين كمتر دارد. پس پوست روشن به ليزر بهتر جواب مي دهد.
• موهاي تيره ملانين را بيشتر جذب مي كند و به همين علت سلول هاي زاياي موي تيره بيشتر آسيب مي بيند اما موي روشن چون ملانين كمتري دارد، پياز مو كمتر داغ مي شود و كمتر آسيب مي بيند. بنابراين به دفعات بيشتري براي مراجعه نياز دارند.
• كساني كه موي ضخيم دارند راحت تر ليزر مي شوند و به دفعات كمتري براي مراجعه نياز دارند.
لیزر برخلاف تصور عموم:
• ليزر موهاي زائد را به طور كامل و هميشگي از بين نمي برد.
• ليزرها كاهش دهنده هستند نه رفع كننده
• با هر بار استفاده از ليزر، درصدي از موهاي زائد از بين مي رود.
• بعد از هر بار ليزر، موهايي كه رشد مي كند نازكتر، ظريف تر، سست تر و كمرنگ تر است.
• با هر بار ليزر، فاصله درمان هاي بعدي افزايش مي يابد.
• در برخي افراد ليزر مي تواند اثر دائمي در رفع موهاي زائد داشته باشد.
• ليزرتراپي در فاز آناژن اثر مي كند.
• براي افرادي كه پوست روشن و موي تيره دارند معمولاً 6 تا 8 جلسه ليزرتراپي كافي است.
• اما براي كساني كه پوست تيره يا موي روشن دارند 8 تا 10 جلسه نياز است.
• پس از پايان هر دوره، فاصله درمان ها افزايش مي يابد.
كنتورانديكاسيون هاي ليزر
حاملگي، شيردهي، صرع
استفاده اخير از اپيلاسيون، كرم موبر، موم، موچين، بند انداختن
آكنه هاي فعال و كيستي در محل درمان
عفونت فعال مثل تبخال در محل درمان
زخم باز يا تروماي پوستي حتي كبودي در محل درمان
براي تيپ هاي 5 با احتياط و براي تيپ 6 اصلاً ليزر نكنيد
مصرف برنزه كننده هاي مصنوعي در يك ماه گذشته
اگر با آفتاب گرفتن يا سولاريوم برنزه شده 6 ماه بايد ليزر نكند
سابقه كلوئيد يا اسكار هايپرتروفيك
ملانوم يا ضايعات مشكوك به ملانوم (خال سرطاني) و سرطان هاي پوست
پيلينگ شيميايي عميق و درم ابرژن در شش ماه گذشته
راديوتراپي در ناحيه درمان در شش ماه گذشته
مصرف آكوتان (شش ماه بعد از آخرين قرص مي توان ليزر كرد)
اختلالات خونريزي دهنده
اختلال در ترميم زخم
آتروفي پوست
تاتو يا آرايش دائم مثل ميكروپيگمنتيشن) در محل درمان
اگر تاتو يا آرايش دائم دارد يك گاز استريل خيس روي محل تاتو گذاشته مي شود و درمان را از يك اينچ بيشتر به آن نزديك نكنيد.
مشتري هايي كه انتظارات نامعقول دارند
مصرف داروهاي حساس به نور مثل تتراسايكلين و مينوسايكلين و داكسي ساكلين
تجهيزات مورد نياز براي ليزرتراپي موهاي زائد
دستگاه ليزر
عينك محافظ مخصوص همان ليزري كه استفاده مي كنيم مثلاً عينك دايود يا عينك اندياگ هم براي خودتان و هم براي مراجعه كننده
ژل شفاف و بدون رنگ
داروي بي حس كننده موضعي
كيسه يخ
دستكش غيراستريل
كرم هيدروكورتيزون 1 و 5/2 درصد
كرم ضدآفتاب براي هنگام ترخيص
پاك كننده مناسب
مداد چشم سفيد رنگ براي تقسيم بندي
چك ليست ليزر
1- مشاوره زيبايي
2- تعيين تيپ پوستي
3- معاينه ناحيه درمان
4- رضايت نامه گرفتن از مشتري
5- پرهيز از تماس مستقيم و آفتاب و مصرف روزانه ضدآفتاب
6- زدن شات هاي تست در جايي كه ديده نشود . 5 دقيقه تا 10 دقيقه بعد ببينيد چه شده است اگر سوخت ليزر نكن
7- دادن داروهاي ضد ويروسي براي كساني كه سابقه تبخال دارند
8- تراشيدن موها يك تا دو روز قبل از درمان
9- جلوگيري از هيپوگلايسمي يا كاهش قند خون با دادن شربت و بيسكويت
10- دادن دستورالعمل كتبي
نتيجه باليني مطلوب در ليزر موهاي زائد
بوي موي سوخته، سوختن مو، قرمزي پوست، ورم اطراف فوليكول، بيرون زدگي مو
نتايج باليني نامطلوب براي ليزر موهاي زائد
خاكستري شدن پوست، سفيد شدن پوست، تاول زدن پوست
نكات زير را قبل از ليزر موهاي زائد به دقت رعايت كنيد
• گرفتن شرح حال در مورد آفتاب گرفتن و برنزه كردن و سولاريوم از مراجعه كننده . اگر اينكارها را كرده بود تا شش ماه نبايد ليزر شود
• بيمار بايد 48 ساعت قبل خودش موضع درمان را تراشيده باشد
• 48 ساعت قبل و 48 ساعت بعد از ليزر از مواد حساس به نور اجتناب كنيد
• خارج كردن جواهرات كه نور را منعكس مي كند
• خارج كردن سطوح صاف و صيقلي و آيينه از اتاق ليزر
• مشتري مي تواند طاق باز يا رو به شكم روي تخت بخوابد
• 4 هفته قبل از درمان نبايد بند انداختن، اپيليدي، مومك، موچين و غيره انجام داده باشد
• مشتري حمام رفته باشد و محل درمان را با الكل تميز كنيد.
• نكته: صبر كنيد الكل آن بپرد بعد ليزر كنيد وگرنه آتش مي گيرد.
• اگرچه با دستگاه هاي پيشرفته امروزي كه سردكننده داخلي قوي دارد نياز به بي حس كننده نيست ولي براي برخي افراد كه به درد حساس هستند به خصوص براي ناحيه بيكيني از بي حس كننده موضعي استفاده كنيد به اين ترتيب كه اول بي حسي مي زنيد 30 دقيقه صبر كنيد بعد آن را تميز كنيد و بعد ليزر كنيد
• آرايش دائم را با گاز استريل مرطوب يا خيس بپوشانيد
• به دستورات كلينيك و دستورات سازنده توجه كنيد
• هم مريض و هم اپراتور عينك ليزر بزند وگرنه باعث كوري مي شود
• بر حسب تيپ پوستي و رنگ مو و ضخامت مو قدرت دستگاه را تنظيم كنيد
• سرعت دستگاه را تنظيم كنيد اينكه مثلاً هر بار با فشار تريگر چند شات بزند
• ژل بي رنگ و شفاف در موضع بزنيد (بهتر است در يخچال نگهداري شده باشد)
• شات تست بزنيد. يك پالس تكي در ناحيه درمان ترجيحاً جايي كه ديده نشود بزنيد و 5 تا 10 دقيقه صبر كنيد اگر مشكلي پيش نيامده بود و بيمار تحمل مي كرد ادامه دهيد
• هندپيس بايد روي پوست بچسبد. هندپيس كاملاً عمود به پوست باشد.
• پالس هايي كه مي زنيم 20 درصد همپوشاني داشته باشد
• نتايج را به طور دائم تحت نظر داشته باشيد و اگر نياز بود تنظيمات دستگاه را تغيير دهيد. اگر نتايج باليني نامطلوب (سفيدي، خاكستري، تاول پوست) مشاهده شد درمان را متوقف كنيد و ناحيه مورد درمان را با يخ پارچه پيچ خنك كنيد. در ادامه شاخص هاي دستگاه را بر حسب مورد تنظيم كنيد تا نتايج باليني مطلوب حاصل شود.
• تنظيمات دستگاه را بر حسب رنگ پوست موضع تغيير دهيد مثلاً كسي كه صورت سفيد و بيكيني تيره دارد شاخص دستگاه براي هر موضع بايد تغيير داده شود
• سر دستگاه را مرتب تميز كنيد زيرا ممكن است موهاي سوخته به آن چسبيده باشد
• جايي كه بيمار درد دارد يا قرمزي زياد دارد از يخ پارچه پيچ به مدت 15 دقيقه استفاده كنيد اگر قرمزي باقي ماند كرم هيدروكورتيزون 2 تا 3 بار در روز
• در نواحي كه در معرض آفتاب است از ضد آفتاب استفاده شود جلسات اول از انرژي يا جريان كم دستگاه و در جلسات بعد جريان را كم كم بالا ببريد
• 12 تا 48 ساعت بعد از درمان از آب داغ حمام و صابون جلوگيري كنيد
• در درمان هاي بعدي هم موارد گفته شده مثل آفتاب نگرفتن، برنزه نكردن، سولاريوم نرفتن، راكوتان نخوردن و ... را رعايت كند.
عوارض ليزرتراپي
• درد مختصر در هنگام درمان: اگر خيلي حساس است از كرم بي حسي و كيسه يخ استفاده كنيد البته آي پي ال امروزي پيشرفته است و درد ندارد
• قرمزي و ورم طولاني : براي قرمزي هاي خفيف و كوتاه كمپرس سرد كفايت مي كند ولي براي قرمزي هاي طولاني بهتر است كرم هيدروكورتيزون استفاده شود . 1 درصد براي قرمزي خفيف و 5/2 درصد براي قرمزي شديد
• عفونت نادر است
• هايپرپيگمنتاسيون يا پررنگ شدن پوست نسبت به محيط اطراف كه احتمال آن در پوست تيره بيشتر است اگر فرد در معرض آفتاب قرار بگيرد احتمال آن بيشتر است
• هايپرپيگمنتاسيون بعنوان عارضه ليزر معمولاً موقتي است ولي به ندرت دائمي مي شود.
• هيپوپيگمنتاسيون يا كم رنگ شدن پوست نسبت به پوست اطراف كه عارضه مهمتري است اين هم معمولاً موقتي است ولي مي تواند دائمي شود و اگر دائمي شود درمانش مشكل است.
• سوختگي پوست در اثر تنظيم نبودن شاخص هاي دستگاه مثلا وقتي كولينگ دستگاه كار نكند باعث سوختگي هاي درجه 1 و 2 مي شود
• سوختگي شديد ممكن است در اثر ليزرتراپي روي تاتو و آرايش دائم اتفاق بيفتد حتي ممكن است تمام ضخامت پوست بسوزد
• اسكارگذاري: بعد از بهبود سوختگي ممكن است به وجود بيايد به خصوص به دنبال مصرف آكوتان
• شكست درمان موهاي زائد: اگر فواصل درمان خيلي كم باشد يا به دنبال شاخص هاي ليزر كمتر از حد لازم يا در حالت هيپوآندروژنيسم (افزايش هورمون هاي جنسي مردانه) به وجود مي آيد.
• رشد متناقض موها : اين مورد كمتر اتفاق مي افتد و بيشتر در ليزر موهاي ظريف كه جريان پايين استفاده شده ممكن است به جاي كاهش موهاي زائد بدتر موهاي زائد افزايش يابد
• كهير
• آسيب چشم يا نابينايي