وقتی صحبت از کراتینه کردن مو به میان می آید، اولین چیزی که به ذهن می رسد آن است که قرار است در این تکنیک، موها با ترکیبات نرم کننده حاوی کراتین به صورت عمقی رطوبت رسانی شوند. در حال که حقیقت چیز دیگری است! کراتینه کردن مو یکی از روش های
صاف کردن مو است که اتفاقاً با استفاده از مواد شیمیایی انجام می شود. مواد شیمیایی به کار رفته در این محصولات مضر بوده و می تواند به مو و حتی پوست سر آسیب بزند.
این روش ها در کشورهای اروپایی و آمریکایی و همچنین در کشور برزیل که ابداع کننده آن بوده، معمولاً توسط تکنسین های آموزش دیده و حرفه ای سالن های آرایش انجام می شود. اما در ایران، متأسفانه در بسیاری از موارد، تکنیک کراتینه کردن مو توسط افراد نا آشنا و بی تجربه انجام می شود. به همین علت در سال های اخیر گزارشات متعددی از بیمارانی که به علت آسیب دیدن مو و پوست سر در اثر کراتینه کردن موها به پزشکان مراجعه می کنند منتشر شده است.
تعریف کراتینه کردن مو
کراتینه کردن مو روشی است که در آن یک آرایشگر آموزش دیده، سطح مو را با لایه ای از کراتین مایع به همراه محلول حاوی فرمالدهید می پوشاند و سپس مو را با اتو حرارت می دهد تا کراتین روی مو تثبیت شود. بخش های ترک خورده و خلل و فرج مو در این روش با کراتین پر می شود.
کراتین مایع با مقادیر مختلفی فرمالدهید مخلوط شده، روی مو قرار گرفته و با حرارت ناشی از اتوهای مو تثبیت می شود.
فرمالدهید مولکول های کراتین را کنار یکدیگر قرار داده و به صورت عرضی و cross-link به یکدیگرپیوند می دهد.
بسته به محلول به کار رفته زمان استراحت می تواند وجود نداشته باشد یا تا 72 ساعت به درازا بینجامد. در این مدت محلول نباید شسته شده و مو نباید خیس شود. همچنین در این مدت ورزش کردن، زدن موها پشت گوش، بستن آن با سنجاق و کلیپس، دم اسبی کردن موها و استفاده از هدبند ممنوع است. چرا که نتیجه را تحت تأثیر قرار می دهد. در صورتی که مواد شیمیایی به کار رفته در ترکیبات کراتینه مو به پوست سر تماس پیدا کنند، می توانند منجر به ریزش موها شوند. سازمان غذا و داروی آمریکا هشدار داده که کراتینه کردن موها برای سلامت مشتری و آرایشگر هر دو خطرناک است.
منبع: harrisface.com
آموزشگاه کراتین مو
مراحل انجام کراتین مو به شرح زیر است:
1- شامپوکردن و تمیزکردن کامل موها
قبل از کراتینه کردن موها باید تمام چربی ها و آلودگی های مو زدوده شوده شود. حتی چربی های مفید بایدبرداشته شود. بنابراین باید از یک شامپوی قوی در این مرحله استفاده شود. می توان شامپوی قلیایی (پ هاش حدود 8) استفاده کرد. اما نه با هدف باز کردن کوتیکول موها بلکه با هدف حذف کامل چربی های مو. با توجه به اینکه شامپو بچه پ هاش 7 دارد می تواند گزینه مناسبی برای این منظور باشد اما اگر از شامپو بچه استفاده می کنید ممکن است لازم باشد عمل شستشوی موها چند بار تکرار شود.
2- خشک کردن کامل موها با شسوار
چند دقیقه بعد از آبکشی موها، با استفاده از شسوار موها را خشک کنید. زمان سشوارکشی را به گونه ای تنظیم کنید که حدود ده درصد رطوبت موها باقی بماند
3- مواد زدن
مو را به چهار بخش تقسیم کنید و مواد را با کمک برس روی تارهای مو پخش کنید. یک تا یک و نیم سانت از ریشه مو یا پوست سرفاصله بدهید. حدود 40 دقیقه مکث کنید تا جذب موها شود. (این مدت زمان از برند به برند ممکن است فرق کند)
4- براشینگ
با استفاده از سشوار موها را به طور کامل خشک کنید.
5- اتوکشی
انتخاب اتو بسیار مهم است. اتو یکی از مهمترین ابزارهای آموزشگاه کراتین مو به شمار می آید. دمای اتوباید 270 درجه باشد و جنس اتو سرامیکی باشد تا حرارت مستقیم به مو وارد نکند. در هنگام اتوکشی دود و مواد شیمیایی از روی موها متصاعد می شود. با تهویه مناسب باید مواد شیمیایی را از محیط سالن و آموزشگاه خارج کنید.
6- قرنطینه
برخی از برندهای قدیمی کراتین نیاز به مدت زمانی در حد 24 ساعت یا بیشتر برای ماندن مواد روی موها بعد از کراتین کردن بود. در این مدت مو نباید شسته شود. به این کار قرنطینه کردن مو گفته می شود. برندهای جدید قرنطینه ندارند
مواد و ابزارهای آموزشگاه کراتین مو
شامپوی مناسب قبل از کراتین
مواد کراتین
اتوی مو
سشوار مو
دستکش مخصوص
ماسک
تهویه مناسب
بعد از کراتینه کردن موها از چه محصولاتی استفاده کنیم؟
به محصولاتی که بعد از کراتینه کردن موها استفاده می شود اصطلاحاً افتر تریتمنت (afer-treatment) گفته می شود. بعد از کراتینه کردن موها یا صاف کردن موها با روش برزیلی، باید به مدت حداقل سه روز از خیس کردن موها خودداری کرد. یعنی شناکردن، شامپوکردن، استحمام کردن، رفتن به استخر و حتی عرق کردن مجاز نیست.
از روز سوم به بعد می توان موها را با شامپوهای ملایم شستشو داد. البته هرچه دفعات شستن موهای سر بیشتر باشد، دوام صافی مو کمتر می شود. به افرادی که موهای خود را کراتینه کرده اند توصیه می شود که حداکثر سه بار در هفته موهای خود را شامپو کنند.
دوام کراتینه کردن مو بستگی به جنس مو و نحوه مراقبت از آن دارد. اگر جنس مو خوب باشد و به خوبی از آن مراقبت شود تا 5 ماه می تواند دوام داشته باشد. اگر مو ضخیم و آسیب دیده باشد با مراقبت خوب تا 3 – 4 ماه دوام دارد.
مراقبت از مو بعد از کراتینه کردن شامل چه مواردی است؟
معمولا شامپوهایی توصیه می شود که فاقد سولفات و نمک باشند.
از شامپوها و کاندیشنرهای مخصوص کراتینه کردن ترجیحا استفاده شود.
شامپوهای مخصوص کراتینه کردن چه ویژگی هایی باید داشته باشد؟
1- ملایم باشد. به عبارت دیگر از مواد پاک کننده ملایم در آن استفاده شده باشد.
2- ترجیحاً بدون سولفات باشد و یا مقدار سولفات آن به میزان حداقل باشد.
چگونه باید تشخیص داد که شامپو بدون سولفات است؟
برای تشخیص بدون سولفات (عاری از سولفات) بودن شامپو باید به فهرست ترکیبات تشکیل دهنده شامپو نگاه کرد.
دو سولفات مهم شامپوها عبارتند از:
1- سدیم لوریل اتر سولفات که همان سدیم لورت سولفات است.
Sodium laureth sulfate = sodium lauryl ether sulfate
2- آمونیوم لوریل اتر سولفات
Ammonium lauryl ether sulfate
اگر این دو ترکیب وجود نداشته باشد شامپو بدون سولفات است.
اصلا چرا باید از شامپوهای بدون سولفات (Sulfate free) استفاده کرد؟
سولفات ها ( سدیم لورت سولفات و آمونیوم لورت سولفات ) ترکیباتی هستند که به خوبی کف می کنند. جزء سورفکتانتهای اولیه به شمار می آیند. بسیار قدرتمند و ارزان هستند. در شامپوهای معمولی بیشترین حجم شامپو را بعد از آب تشکیل می دهند. از آنجا که ترکیبات قدرتمندی هستند، تمام چربی طبیعی مو و حتی به مرور زمان کراتینی را که با فرایند کراتینه کردن به زور فرمالدهید به موها چسبانده شده را جدا می کنند و باعث می شوند ماندگاری کراتینه کردن کمتر شود.
با توجه به اینکه کراتینه کردن موها روش نسبتا گران قیمتی است (500 هزار تومان تا یک میلیون تومان و گاهی حتی بیشتر) مصرف کننده انتظار دارد حداقل سه ماه نتایج دوام داشته باشد. در صورتی که از شامپوهای معمولی با درصد سولفات بالا استفاده شود، دوام کراتینه مو کمتر خواهد شد.

در این شکل ترکیبات تشکیل دهنده یکی از شامپوهای بدون سولفات برند آگاوه را مشاهده می کنید.
همانطور که می بینید خبری از سدیم لورت سولفات و آمونیوم لوریل سولفات نیست. ترکیبات بر اساس غلظت لیست شده اند. به عبارت دیگر ترکیباتی که اول نوشته می شود مقدار بیشتری در شامپو هست. در این شامپو پاک کننده اصلی سدیم لوریل سولفواستات است که جایگزین سدیم لوریل اتر سولفات می باشد.

ساختار شیمیایی سدیم لوریل سولفواستات
آیا از شامپوی بدون سدیم هم نباید استفاده کرد؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که سدیم یک ماده فلزی بسیار واکنش پذیر است و به تنهایی در فرمولاسیون هیچ شامپویی وجود ندارد. سدیم به صورت ترکیب وجود دارد. مثلا در شامپویی که عکس آن را نشان دادم حداقل پنج ترکیب سدیم دار وجود دارد. گفته می شود که از سدیم کلراید نباید در ترکیب وجود داشته باشد (منبع) که البته به نظر من زیاد مهم نیست.
چرا از فرمالدهید استفاده می شود؟
مولکول های کراتین برای جذب شدن روی سطح موها احتیاج به فرمالدهید دارند. زیرا فرمالدهید ملکول های کراتین را کنار هم قرار می دهد. بسیاری از صاف کننده هایی که ادعا می کنند فاقد فرمالدهید هستند، از ترکیباتی استفاده می کنند که در اثر حرارت اتوی صاف کننده مو، تبدیل به فرمالدهید می شوند. یا اینکه از اسامی نا آشناتر فرمالدهید مثل متانال استفاده می کنند.
فرمالدهید چیست؟
فرمالدئید، فرمالدهید، فرمالدهاید، متانال، گازی با بوی تند و زنندهاست و کوچکترین آلدهید به شمار میآید، بخارات سمی دارد، سرطانزا می باشد. از فرمالدهید برای از بین بردن باکتریها بعنوان محلول ضدعفونی کننده استفاده میشود. فرمالدهید معمولا به صورت محلول آبی 37 درصد به نام فرمالین عرضه میشود.
ساختار شیمیایی فرمالدهید
علاوه بر عدم روش صحیح استفاده، وجود
محصولات تقلبی حاوی فرمالدهید را هم به مشکلات اضافه کنید. فرمالدئید یا فرمالدهید یک ماده شیمیایی خطرناک با مسمومیت شدید است و ایجاد سرطانزایی می کند.
با توجه به اینکه اساس کار این روش، تخریب ساختمان مو و شکل دادن به آن با استفاده از مواد شیمیایی و حرارت است، حتی در بهترین حالت ها و توسط حرفه ای ترین تکنسین ها، کم و بیش مو آسیب می بیند.
بسیاری از افراد به ترکیبات شیمیایی موجود در این مواد حساس بوده و دچار واکنش های آلرژیک می شوند.
آیا کراتینه کردن بدون فرمالدهید امکان دارد؟
ممکن است به شما بگویند که محصول ما حاوی فرمالدهید نیست و البته شما هم نمی توانید فرمالدهید را در لیست ترکیبات آن ها پیدا کنید. در عوض نام هایی مثل متیلن گلایکول، فرمالین، متانال و متان دیول ممکن است درج شده باشد.
•
متانال که نام شیمیایی و سیستمیک همان فرمالدهید است.
•
فرمالین هم که محلول تجاری 37 درصد فرمالدهید است.
•
متان دیول یا متیلن گلایکول، یکی از مشتقات فرمالدهید (فرمالدهید مونوهیدرات) است که در اثر حرارت سشوار و اتوی مو تبدیل به فرمالدهید می شود.
گلایوکسیلیک اسید به عنوان جایگزین فرمالدهید
گلایوکسیلیک اسید یا یکی از مشتقات آن می تواند به عنوان جایگزین فرمالدهید استفاده شود. این ماده فرمالدهید نیست و فرمالدهید نیز آزاد نمی کند و کمتر از فرمالدهید سمی است.
ولی در عوض، به اندازه فرمالدهید اثربخش نیست. برخی معتقدند که کراتینه های حاوی گلایوکسیلیک اسید اصلاً صاف کننده به شمار نمی آیند.

ساختار شیمیایی گلایوکسیلیک اسید
راه حل چیست؟
در درجه اول توصیه می شود که صاف کردن موها با روش های غیرشیمیایی انجام شود. اما اگر از کیفیت محصول خریداری شده اطمینان دارید و آن را از جای معتبری خریداری نموده اید، پس از اطمینان از مهارت تکنسین سالن آرایش، حتماً از او بخواهید که قبل از شروع، تست حساسیت را روی قسمتی از پوست بدن شما انجام دهد. تست تخلخل موها و آزمون اطمینان از سازگاری که برای اطمینان از عدم وجود رنگ های فلزی در موها انجام می شود، از دیگر اقداماتیست که یک کاسمتولوژیست حرفه ای باید قبل از اقدام به صاف نمودن مو با روش های شیمیایی مثل کراتینه کردن و همچنین
روش ژاپنی انجام دهد.